Przestrzeń miejska
Prątnica (Stangenberg)
Pierwotnie dobra rycerskie, a od 1789 r. folwark położony na północ od miasta. Terenem swym obejmował pas ziemi od Kanału Młyńskiego przy dzisiejszej ulicy Sadowej aż do dawnej Szosy Skarszewskiej (obecnie ulica Jagiellońska). 1 kwietnia 1914 r. włączono go w granice Tczewa.
Jak twierdzi gdański językoznawca prof. Edward Breza w artykule zamieszczonym w „Jantarowych Szlakach", Prątnica to nazwa topograficzna, ujawniająca występowanie zarośli i krzaków. Nazwę trzeba łączyć z wyrazami pręt, pręcik w znaczeniu „patyk, chrust". W liczbie mnogiej „prątki" znaczyły „zarośla". Prątnica pochodzi więc od wyrazu „prąt" (prątek, prętek, pręcik) z dodanym przyrostkiem „– nica". Nazwę Prątnica Niemcy przetłumaczyli częściowo. Pierwszy człon nazwy prąt- został zastąpiony wyrazem Stange, który oznacza „żerdź, drąg, pręt", więc oddaje temat nazwy, natomiast drugi człon „– nica" został zastąpiony przez berg, pochodzący od rzeczownika Berg, „góra". Tak powstała niemiecka nazwa Stangenberg. W „Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich" wymieniono inne formy tej nazwy - Stenborgk (1648), Sztenbark (1710), Sztembarg (1780).
Znamy kilku właścicieli majątku Sztembark (Stangenberg), według książki „Rody ziem pruskich" byli to m.in.: Werda (Werdin) w r. 1570, Wichman w 1648, Targonia Żydowicz w 1782, Bartsch w 1775, Biber-Pałubicki w 1776, od 1792 r. Pałubicki syn, potem wnuk. Ostatnim właścicielem folwarku od 1899 r. był Edward Schubert. W 1885 roku zamieszkiwało go 52 mieszkańców.
W 1913 r. Niemiecka Spółdzielnia Osadnicza kupiła 22,5 ha ziemi od właścicielki Haglu na Prątnicy, płacąc po 60 fenigów za 1 m². Część położoną przy szosie gdańskiej odstąpiono kolei, resztę podzielono na działki o powierzchni 2,500 m². Nowopowstałe osiedle nie było podłączone do wodociągów miejskich ani skanalizowane. Osadnicy, będący pracownikami kolejowymi, budując systemem gospodarczym stworzyli do grudnia 1919 r. 15 osad w kierunku Szosy Skarszewskiej.
Dalszy rozwój budownictwa jednorodzinnego w południowej części dawnego folwarku Prątnica kontynuowała pod koniec lat dwudziestych i w latach trzydziestych XX w Tczewska Spółdzielnia Osadnicza. Na parcelowanych gruntach należących do magistratu ok. 1930 r. kolejarze wybudowali kilkanaście domów. Osiedle otrzymało oficjalną nazwę Siedlisko – co oznaczało matecznik, gniazdo. Dwie główne ulice o wrzecionowatym kształcie - Wigury i Rejtana tworzyły kształt osiedla. Rozwidlały się, a po 300 metrach znowu łączyły tworząc rondo. Z niego w przyszłości miały rozchodzić się nowe ulice.
Plany rozwoju Siedliska były ambitne – na pierwszej roboczej mapie osiedla przewidziano plac pod budowę szkoły. Pomysłu tego nigdy nie zrealizowano. Zrezygnowano również z nazwy Siedlisko, ponieważ bardziej rozpowszechniła się nazwa starego podmiejskiego folwarku. Zwiększająca się liczba nowo wybudowanych domów spowodowała podjęcie przez władze miasta działań inwestycyjnych. Po 1930 r. przeprowadzono elektryfikację osiedla, a w 1938 r. roboty kanalizacyjne.
W ewidencji dóbr kultury Tczewa przeczytać możemy, że przy ulicy Sadowej nr 6 znajduje się dom właściciela folwarku, wybudowany na początku XX w, a znajdują się w nim starsze piwnice o bardzo grubych murach. Obecnie jest tu siedziba tczewskiej prokuratury . Do zespołu pofolwarcznego należały również domy przy ul. Sadowej 3 i 5. Z ewidencji dowiadujemy się też, że najstarszym zachowanym domem osiedla był dom przy ulicy Rejtana 1, który obecnie został rozbudowany. Uwagę zwracają również domy dla pracowników kolei przy Wigury 1-2, położone są przy dawnym rondzie, które przecięła obecna DK 91.
[zunia]