Działalność ekonomiczna ludności średniowiecznego Tczewa związana była z rzemiosłem, handlem i uprawą roli. Od rana do zmierzchu, można było dostrzec jak miejski zgiełk przeplata się z odgłosami działalności przeróżnych warsztatów. Aby prowadzić własną pracownię, należało posiadać uprawnienia mistrzowskie.

Każdy mistrz danego rzemiosła mógł mieć dwóch czeladników i jednego ucznia, który był przyjmowany tylko za zgodą starszych cechu. Czeladnicy z kolei tworzyli bractwo, które posiadało przywilej wyrobu i rozprowadzania tychże wyrobów. Mistrzowie w celach handlowych prezentowali swoje wyroby na tak zwanych ławach, które niegdyś zastępowały współczesne lady.

Zawodowe organizacje rzemieślnicze, czyli cechy, zaczęły powstawać już w XIV wieku, a ich organizacja była regulowana statutem, który określał ich przywileje, prawa, obowiązki, kary i inne prawidła, mające na celu obronę interesów danego zawodu. Cechy stanowiły sposób ograniczania konkurencji, gdyż produkcja poza nimi była surowo zakazana.

Do najstarszych organizacji rzemieślniczych w Tczewie należą cechy spożywcze. Była to grupa rzeźników, których dotyczą najwcześniejsze wzmianki z 1351 roku, piekarzy i browarników, którzy dostarczali najpopularniejszy i zarazem podstawowy napój tamtych czasów - piwo.  Omawiając tę tematykę, nie wolno pominąć rozwoju handlu zbożem. Tczewski rynek zbożowy dostarczał przez wiele lat kłopotów i stanowił przyczynę awantur.  Powodem było zakłócanie przyjętej rejonizacji skupu zboża, w szczególności przez kupców gdańskich.

Obok wyżej wymienionych cech spożywczych istniały również wytwórcze. Szewcy swoje przywileje otrzymali najwcześniej, bo już w 1358 roku i stanowili najliczniejszą grupę obok cech rzemiosł skórniczych tkj. garbarze, rymarze, siodlarze, szmuklerze, kuśnierze czy też kaletnicy. Warto wspomnieć, że dostrzegalny był rozwój rzemiosła włókienniczego, drzewnego oraz grupy metalowców, jednak nie było ono bogato reprezentowane. W omawianym czasie Tczew był również znanym ośrodkiem produkcji wozów i kół.

W latach 1466 – 1626 struktura gospodarki Tczew i zasady działalności ekonomicznej nie uległy znacznym zmianom. Dopiero w chwili zajęcia Tczewa prze Prusy, sytuacja gospodarcza stała się trudna. Miasto było zadłużone, zaś mieszkańców obciążono uciążliwymi podatkami. Mimo wszystko, rzemiosło stanowiło wciąż utrzymanie sporej części mieszkańców.

Rolnictwo, rzemiosło i handel stanowiły również filary gospodarki Tczewa w pierwszej połowie XIX wieku. Ich rozwojowi towarzyszył proces modernizacji związany z komunikacją oraz przemysłem. Punktem przełomowym było stworzenie w bezpośrednim sąsiedztwie miasta węzła komunikacji kolejowej. Już w roku 1846 stworzono cegielnię w Knybawie, co miało związek z planami budowy mostu. Przy drodze prowadzącej do Gdańska (obecnie ul. Gdańska) postawiono odlewnię żelaza i Królewską Fabrykę Maszyn. Powstała również cementownia oraz wytwórnia wagonów Rolla, która działała do 1858 roku. W 1856 r. zbudowano młyn parowy, zaś w 1871 przystąpiono do tworzenia fabryki maszyn rolniczych (przy drodze do Starogardu - dziś: ul. 30 Stycznia). Powstawały także kolejne zakłady przemysłowe: usytuowana przy obecnej ul. Kościuszki, nieistniejąca już fabryka maszyn i warsztaty naprawcze Hugo Kriesela (1880), fabryka wyrobów metalowych Kelcha, fabryka wyrobów cementowych Hoffmanna założona w 1873 roku w pobliżu drogi Skarszewskiej, cukrownia założona przez Preussa w 1879 roku oraz powstała w 1886 roku cukrownia Ceres, obie położone na północnej stronie dawnego dworca kolejowego. Z ważniejszych przedsiębiorstw powstałych w okresie do I wojny światowej należy wymienić: tartak parowy G. Wielkiego, znajdujący się na terenach położonych między ulicą Zamkową a Wisłą (1881), wytwórnię wódek i likierów H. Heina (później przekształconą na fabrykę octu i musztardy – 1887), piekarnię (1901) oraz fabrykę ciastek przy ul. Gosslera (dziś: ul. Sobieskiego), browar przy ul. Zamkowej (1902) oraz umiejscowioną przy obecnej ul. Sobieskiego fabrykę maszyn rolniczych F. Bienerta (1911).

Po włączeniu Tczewa do Polski rozpoczęło się wykupywanie fabryk z rąk niemieckich. Najpierw spotkało to cukrownię „Ceres", które z powodu braku surowca, nie produkowała. Jej maszyny zdemontowano i na ich bazie utworzono Zakłady Rolniczo-Przemysłowe „Solanum". Natomiast po budynkach cukrowni, utworzono w 1932 r. fabrykę drożdży, produkującą najpierw na eksport później na kraj. W polskie ręce przeszła także fabryka wyrobów metalowych E. Kelcha, działająca później jako „Arcona". Na początku lat 20-tych istniał jeszcze browar, 3 młyny zbożowe, fabryka octu i musztardy, mleczarnia oraz fabryka chleba. W Tczewie funkcjonowały także 3 fabryki maszyn rolniczych, a w końcu lat 30-tych, tylko jedna, znanego tczewskiego przedsiębiorcy Muscatego, która produkowała maszyny rolnicze, lokomobile i pługi parowe, Ponadto należałoby wymienić także: fabrykę wyrobów cementowych, założoną przez Hoffmana, przejęta później przez Lewandowskiego, fabryka papy oraz tektury Drosta, cegielnia Preussa przy ul. Ceglarskiej, tartak Wilkego, przedsiębiorstwo J. Wintera. W 1938 r. zarejestrowano: wytwórnię konserw mięsnych, 3 wytwórnie wód mineralnych i suszarnię ziół leczniczych.

„Po roku 1939, życie gospodarcze Tczewa zostało podporządkowane potrzebom militarnym i ekonomicznym władz niemieckich. Wraz z ewakuacją niemieckich wojsk i władz miejskich na początku 1945 r., wywieziono z miasta znaczną część wyposażenia zakładów przemysłowych. Proceder ten był od marca tegoż roku kontynuowany przez stacjonujące w powiecie jednostki Armii Czerwonej. Sytuacja ekonomiczna miasta była katastrofalna. Praktycznie w tym samym czasie Państwo przejęło obiekty produkcyjne, przez co sektor gospodarki uspołecznionej w Tczewie uzyskał przewagę nad gospodarką prywatną, która przez nowe władze była zwalczana przy pomocy coraz to nowszych przepisów, a także różnego rodzaju represji ekonomicznych. Coraz większą rolę zaczął odgrywać ruch spółdzielczy, przejmujący większość sklepów i punktów handlowo – usługowych w mieście. Wraz z działającymi w mieście urzędami, szkołami i instytucjami publicznymi, sektor uspołeczniony zatrudniał 80% ogółu pracujących w Tczewie w 1949 roku. Otworzono wiele zakładów przemysłowych, m.in.: Zakłady Sprzętu Motoryzacyjnego, Fabrykę Drożdży, Pomorską Fabrykę Gazomierzy, Fabrykę Pilników, Państwową Fabrykę Obuwia i wiele innych”

Justyna Diller