Przestrzeń miejska

Osiedle Zatorze

Oficjalna nazwa osiedla nie jest popularna, przez większości tczewian ten zakątek naszego miasta jest nazwy Kozenfyrtel lub w skrócie Kozen. Nazwa ta jest hybrydą polsko-niemiecką, jej pierwszy człon pochodzi od słowa koza, a drugi od niemieckiego Viertel, co oznacza dzielnicę. Prawdopodobnie mieszkańcy osiedla po prostu hodowali te zwierzęta w znacznej ilości.

Osiedle powstało pod koniec XIX wieku jako fragment Nowego Miasta, usytuowany pomiędzy linią kolejową a Kanałem Młyńskim. Domy, które na nim powstały były w większości przeznaczone dla pracowników dynamicznie rozwijającego się węzła kolejowego, dlatego też ulice pierwotnie nosiły nazwiska zasłużonych pracowników ówczesnej kolei gdańskiej. Najstarsze zabudowania pojawiły się ok. 1880 r. przy ul. Półwiejskiej i Prostej nr 1-4. W latach 90 XIX w. zabudowa objęła cześć ulicy Kruczej. Około 1900 roku (po raz pierwszy widoczny na mapie 1904 roku) powstała restauracja i sklep kolonialny rodziny Bielawskich przy ul. Kolejowa 5. Kolejne, dwupiętrowe budynki uzupełniły ul. Kruczą i Półwiejską w 1904 roku. Ten sam typ kamienic pojawia się w latach 1905 - 1908 przy ul. Młyńskiej. W 1910 roku Zatorze zostaje skanalizowane o czym przypomina zbudowana tego samego roku stacja pomp. Kolejny okres rozbudowy osiedla miał miejsce w czasie okupacji, kiedy powstało 18 domów przy ul. Elżbiety. Osobnym siedliskiem, powstałym niejako przy Zatorzu są zabudowania w okolicy ul. Łąkowej. O związku z os. Zatorze świadczą jedynie dwa domy (Łąkowa 1 i 2) bardzo podobne do tych z ul. Młyńskiej. Pierwotnie przy ul. Łąkowej dominowała typowa zabudowa podmiejska powstała przy drodze na Czatkowy. Rozwój tego rejonu nastąpił w związku z funkcjonowaniem od 1879 r. cukrowni. Pamiątka po tym zakładzie jest budynek przy ul. Za Dworcem 7, zbudowany w 1880 dla właściciela firmy Preussa. W latach 80 i 90 XIX wieku powstały domy przy Żuławskiej. Pierwsze dziesięciolecie XX wieku to zabudowa ul. Wierzbowej i ul. Za Dworcem. W 1912 roku powstaje okazały dom przy ul. Łąkowej 3 i na tym rozbudowa mieszkalna w zasadzie się zakończyła. Inaczej przedstawiał się rozwój przemysłowy tego fragmentu miasta. W latach 20tych XX wieku cukrownia upada i na jej miejscu powstają Zakłady Rolniczo-Przemysłowe spółki akcyjnej „Solanum”. W roku 1932 na ich miejscu powstaje Pomorska Fabryka Drożdży funkcjonująca do 2007 roku. Po drugiej wojnie światowej w sąsiedztwie drożdżowni uruchomiono funkcjonujący do dziś zakład przetwórstwa ryb.

 

fb2