Suchostrzygi

Regulamin forum
1. Treści i załączniki umieszczane w postach mogą być użyte w działalności Dawnego Tczewa przy zachowaniu dbałości o dane wrażliwe.

mzk
Budnik
Budnik
Reakcje:
Posty: 370
Rejestracja: 21 lut 2011, o 15:14
Lokalizacja: Tczew
Podziękował;: 0
Otrzymał podziękowań: 53 razy
Kontakt:

Re: Suchostrzygi

#91

Post autor: mzk »

Wałasz pisze: 2 maja 2022, o 15:16 To jest wszystko problematyczne o tyle, że takie jednostki jak Górki, Piotrowo, Działki Staszica i przynajmniej część Tczewskich Łąk od czasów księcia Sambora stanowiły grunty i łąki choć nie wchodzące w skład miasta Tczewa bezpośrednio, to z nim ściśle związane. Trudno mi na ten moment powiedzieć, kiedy uznano powyższe za pełną i integralną część Tczewa jako obszaru miejskiego, ale stało się to jeszcze pod zaborem pruskim (przynajmniej część z nich). Górki i Piotrowo dlatego zostały ominięte przy parcelacji w czasach II RP, ponieważ były traktowane jako część obszaru miejskiego. Tym bardziej nie jest zrozumiała decyzja władz PRL o wyłączeniu niektórych jednostek z Tczew-miasto.
Warto zwrócić uwagę, że praktycznie wszystkie wymienione gromady powiatu miejskiego Tczew miały charakter (za wyjątkiem działek Staszica) stricte rolniczy. Tczew-miasto już nie, może poza Czyżykowem i to ostatnie też jest zastanawiające, dlaczego wieś włączoną w 1908 r. potraktowano jako ścisłą część Tczew-miasto, a Górki czy Piotrowo, które były związane z Tczewem od stuleci, jako odrębne gromady, choć w czasach II RP były częścią miasta i stare księgi wieczyste dla nich były oznaczone jako miasto Tczew.
Wracając do Suchostrzyg - na pewno ten proces integracyjny nie mógł przebiegać z dnia na dzień i stąd pewnie te wspomniane różnice w numeracjach, nie wspominając o opisach map i dokumentów. Zerknąłem na arkuszy pruskich map katastralnych z końca XIX w. i tam np. teren ob. Wojska Polskiego koło dawnej karczmy też jest oznaczony z jednej strony: "von Schoeneck", a z drugiej "nach Dirschau". A przecież jest to obszar objęty Grundbuch Stadt Dirschau. Za to Czyżykowo nawet po włączeniu do Tczewa przez długi czas miało swoje odrębne księgi Grundbuch Zeisgendorf.
Do rozważenia i sprawdzenia kwestia, czy przypadkiem wspomniane opisy/wzmianki dot. Suchostrzyg z lat 50., mogące świadczyć o odrębności, są po prostu skrótami myślowymi, uproszczeniami lub wprowadzającymi w błąd przeinaczeniami, zwłaszcza że mieliśmy do czynienia z bytem, który łączony był z Tczewem, co wymagało czasu. Przykład znanego mi błędu w dokumencie wczesnego PRL to plan podziału majątku Herberta Goertza, który "od zawsze" związany był z Czyżykowem a z Górkami nic wspólnego nie miał. A urzędnik oznaczył go jako "Górki II". Nie zdziwiłbym się, gdyby na Suchostrzygach popełniono podobne gafy.
Chociaż z drugiej strony trafiłem właśnie na post kolegi Ceza: viewtopic.php?t=1562&start=10#p65020 Odsyłam do niego - kluczowy cytat to:
31 grudnia 1972 roku z miasta Tczew wydzielono Tczewskie Łąki, ale w zamian przyłączono wieś Suchostrzygi
Trzeba byłoby znaleźć akt prawny, na podstawie którego tak się stało i czy wtedy też pozostałe jednostki (Górki, Piotrowo i inne) też stały się częścią obszaru miejskiego?
Przejrzałem chyba całą dokumentację partyjno-samorządowo-gospodarczo-polityczną dot. Powiatu tczewskiego dla lat 1945-1956/7 i mogę powiedzieć, że od 1945 r. Piotrowo i Górki nie są postrzegane przez władze jako cześć miasta Tczew. Nawet gdy przyjeżdża słynna komisja w 1948 r. z Ministerstwa Administracji, by rozsadzić spór, czy Tczew jest miastem wydzielonym (jak przed wojną), to te dwa tereny (jak i Suchostrzygi) nie są rozważane jako części miasta. A musze przyznać, że komisja z Warszawy wówczas była doskonale przygotowana do inspekcji.
A „zamieszanie” wynikało z tego, że kadry miejskie po 1952 r. nie rozróżniały granic powiatu miejskiego od samego miasta. Tutaj za najbardziej wiarygodny uważam dokument z Ministerstwa Skupu. Dlaczego? Gdyż dotyczył kwestii finansowych, rozliczeń za podatki. Zwykle to bardzo skrupulatna dokumentacja. I jeszcze…miasto nie protestowało, dalej nazywając w sen dokumentacji Suchostrzygi i inne tereny „dzielnicami”. Najzabawniej do tego podeszły miejskie sprawy oświatowe, które napisały, że planują otworzyć nową placówkę w „dzielnicy Tczew-Łąki”…”oddalonej od miasta o 3 km”.

Wałasz
Najemca
Najemca
Reakcje:
Posty: 234
Rejestracja: 15 lis 2012, o 08:51
Podziękował;: 201 razy
Otrzymał podziękowań: 292 razy
Kontakt:

Re: Suchostrzygi

#92

Post autor: Wałasz »

W tym wszystkim zastanawia mnie, kim byli powojenni urzędnicy szczebla miejskiego i powiatowego - czy mieli jakikolwiek staż w przedwojennej administracji tczewskiej, czy to ludzie napływowi, nie orientujący się zupełnie w realiach miasta i majątków ziemskich. Urzędnikom z czasów II RP z pewnością znane były opracowania S. Mantheya dotyczące gospodarstw rolnych powyżej 50 ha. Do miasta Tczew zaliczono majątki ziemskie: Górki, Piotrowo, Tczewskie Pole, Czyżykowo czy dobra przy ul. Czatkowskiej (między Abisynią a Tczewskimi Łąkami). W ostatnich dekadach zaboru pruskiego było podobnie. Wcześniej, w 1858 r., jako tczewskie traktowano posiadłości związane z "Dirschauerfeld", "Georgenthal" i "Peterhof", ale np. "Nonnenmorgen" (przychodnia, dom dziecka i targowisko na Wojska Polskiego) czy "Dirschauer Muehle" (wiatrak k. starego dworca i dawny młyn wodny przy Zamayte) jako osady odrębne od miasta, podległe pod urząd domenalny w Subkowach.
Chyba że takie a nie inne stanowisko władz po 1945 r. wynika z błędnego zrównania Suchostrzyg z pozostałymi domenami i tak doszło do opatrznego wyłączenia ich wszystkich z obszaru miejskiego mocą dekretu PKWN. Wspomniane domeny należały do Tczewa przed wojną, a Suchostrzygi włączono po wrześniu 1939 r.
Jeszcze co do oddzielenia Tczewskich Łąk i przyłączenia Suchostrzyg w grudniu 1972 r. - może coś więcej na temat kwestii prawnych będzie wiedział dr Michał Kargul: https://www.dawnytczew.pl/pl/51-aktualn ... h-lak.html

mzk
Budnik
Budnik
Reakcje:
Posty: 370
Rejestracja: 21 lut 2011, o 15:14
Lokalizacja: Tczew
Podziękował;: 0
Otrzymał podziękowań: 53 razy
Kontakt:

Re: Suchostrzygi

#93

Post autor: mzk »

To skomplikowana sprawa. Zaraz po wojnie w tczewskich urzędach mamy bardzo wielu przedwojennych urzędników z samego Tczewa, jak i ludzi z takim doświadczeniem z innych części Polski.
Czy błędne? Nie ferował bym takich wyroków. Trwająca w latach 1945-1948 dyskusja o granicach i statusie Tczewa była bardzo dogłębna. Obie strony dobrze się do niej przygotowały…ale żadna nie spierała się o to, czy wspomniane tereny wchodziły w skład gminy miejskiej (dyskusja skupiała się nad kwestia wydzielenia miasta z powiatu). Gdyby ich przynależność tych ziem była taka oczywista, to proszę mi uwierzyć, że Ppor. Stefan Cisłak wraz z grupka przedwojennych urzędników pierwsi by je pojechali przyłączać….oczywiście ze względu na kwestie podatków i aprowizację dla samego miasta, która musiała przejść przez powiat. Te tereny od 1945 r. są oczywiście bliżej związane z miastem, ale nie wchodzą w skład jego granic. Proszę mi uwierzyć, że akurat w tej sprawie tutaj powodem nie była niekompetencja naszych urzędników. Pokazała to m.in. dyskusja i postulaty Jana Krassowskiego o wydzielenie Gniewa z powiatu na wzór przedwojenny. Proszę mi uwierzyć, że urzędnicy byli doskonale zorientowani w stanie przed 1939 r.

Wałasz
Najemca
Najemca
Reakcje:
Posty: 234
Rejestracja: 15 lis 2012, o 08:51
Podziękował;: 201 razy
Otrzymał podziękowań: 292 razy
Kontakt:

Re: Suchostrzygi

#94

Post autor: Wałasz »

Niestety na obecny moment temat ponad moje siły i możliwości "badawcze". :frowning2:
W świetle ksiąg wieczystych, matrykuł gruntu i map katastralnych granice miasta Tczewa wydają się być teoretycznie jasne co najmniej od XIX w. Sprawa ta wymagałaby zatem głębszego rozpoznania stricte pod kątem podziałów administracyjnych: nie tylko lat 1945-75, ale również wcześniejszych, tj. zarówno II RP, jak i zabór pruski. Być może dawne dylematy zostały rozstrzygnięte ostatecznie później, po wojnie. Na pewno interesujące nas domeny "za Prusaka" nie były częścią żadnego wiejskiego Amtsbezirk tylko należały do Dirschau Stadt. Poza Suchostrzygami oczywiście, które wchodziły w skład Amtsbezirk Liebenhof, także w "epoce" powiatu starogardzkiego: http://www.territorial.de/dawp/prstargd/liebenhf.htm

W przypadku Czyżykowa i Prątnicy była cała procedura urzędowa formalnego włączenia tych wsi do miasta Tczewa i w jego granice. Natomiast tereny bractwa gburskiego (Górki, Tczewskie Pole, Piotrowo), Nonnenmorgen i łąki (Abisynia i obrzeża), od dawien dawna zależne od miasta, być może takiej procedury wcześniej nie przeszły (kwestia do zbadania). I stąd ten późniejszy zamęt i wątpliwości.
Taka ciekawostka - jak popatrzymy na plany miasta z 1904, 1931 i 1939 r., to w najstarszym nie ma ani zabudowań Górki ani Piotrowa, w kolejnych dwóch Piotrowo jest, ale obiekty Górek są tylko w 1939 r.: https://www.dawnytczew.pl/pl/mapy.html
Konkluzja - czyżbyśmy mieli przez długi czas do czynienia z czymś w rodzaju "jednostek osadniczych pośrednich" - domena/dzielnica związana z miastem, ale nie będąca w jego faktycznych granicach?

mzk
Budnik
Budnik
Reakcje:
Posty: 370
Rejestracja: 21 lut 2011, o 15:14
Lokalizacja: Tczew
Podziękował;: 0
Otrzymał podziękowań: 53 razy
Kontakt:

Re: Suchostrzygi

#95

Post autor: mzk »

Gdybym miał "na szybko" postawić hipotezę, to właśnie, że te tereny były traktowane zaraz po wojnie (do 1952 r.) jako "jednostki pomocnicze" miasta. Gdy spojrzymy na najwcześniejszą powojenną dokumentacją - tę wydaną przez władze administracyjne i polityczne, to Górki tam konsekwentnie pojawiają się jako "majątek Górki". Z jednej strony władze miejskie rozwijają nad nimi opiekę - szeroko rozumianą - z drugiej jednak cały czas zaznacza się na jej odrębność - np. wskazując w dokumentach na przejazd "z Tczewa do maj. Górki". W 1947 r. Komisariat Miejski MO w sprawozdaniu do Komendy Powiatowej MO wskazuje, że poza miastem Tczew obejmują "ochroną" również m.in. "gromadę Górki".
Co ciekawe, Suchostrzygi właściwie nie pojawiają się w pierwszych latach po wojnie w dokumentacji miejskiej....bo to oddzielny organizm.
Zmiana następuje po 1952r., kiedy urzędnicy traktują granice powiatu miejskiego z granicami miasta. Co jednak, jak pokazują dokumenty jednostek zwierzchnich, nie jest jednoznaczne.

Wałasz
Najemca
Najemca
Reakcje:
Posty: 234
Rejestracja: 15 lis 2012, o 08:51
Podziękował;: 201 razy
Otrzymał podziękowań: 292 razy
Kontakt:

Re: Suchostrzygi

#96

Post autor: Wałasz »

Zerknąłem jeszcze na arkusze powiatowych map katastralnych z 1 poł. lat 60. XX w. oraz 1971/2 (niewyraźnie) i tam zarówno Suchostrzygi jak i Tczewskie Łąki są oznaczone jako osiedla miasta Tczew. Pieczęcie - Powiatowe Biuro Geodezji i Miejska Rada Narodowa.

Podział administracyjny w postaci włączeń, wyłączeń, zmian granic, podziałów i scaleń miał miejsce na podstawie rozporządzeń rządowych. To nie następowało w drodze uchwał lokalnych czy wojewódzkich. W ISAP jest wyszukiwarka, gdzie wpisując słowo klucz można dotrzeć do właściwych aktów prawnych, np.
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/searc ... itle=tczew
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/searc ... anic+miast
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/searc ... nic+powiat
Jedyny bezpośredni akt dotyczący granic miasta Tczewa z 1971 r. pomija sprawę aneksji Suchostrzyg w zamian za Tczewskie Łąki. Traktuje jedynie o wyłączeniu pewnej grupy działek do gromady Tczew (być może obejmujących też Tczewskie Łąki): https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDe ... 9710170164
Tu również ani słowa: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDe ... 9720500325, ani w innych dotyczących woj. gdańskiego.
Albo wyszukiwarka pomija jakiś ważny akt prawny, albo po prostu go nie wydano i sprawę załatwiła likwidacja powiatu miejskiego na bazie reformy samorządowej w 1975 r., której następstwem było określenie gmin i miast wchodzących w skład woj. gdańskiego: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDe ... 9750170092
Czyli - patrząc na listę w rozporządzeniu - albo należało się do miasta Tczew, albo do gminy Tczew. Ale jeśli tak, to czy mielibyśmy do czynienia z "milczącym" poniekąd włączeniem tych domen i dzielnic tczewskiego powiatu miejskiego do miasta Tczew? Ewentualnie wydane zostały na tej bazie jeszcze jakieś akta Wojewódzkiej Rady Narodowej, precyzujące granice gmin i sołectw w woj. gdańskim.

PS. Tytułem ciekawostki jeszcze przedwojenna mapa powiatu tczewskiego z 1932 r. (zasoby APB), z brakiem wyraźnie zaznaczonych granic między obszarami "Tczew" a "Tczew-wieś" (nie mylić z późniejszą gminą Tczew-Wieś, powstałą w latach 1933-34, za okupacji przekształconą w Amtsbezirk Dirschau-Land):

Obrazek
Ostatnio zmieniony 3 maja 2022, o 16:26 przez Wałasz, łącznie zmieniany 1 raz.

mzk
Budnik
Budnik
Reakcje:
Posty: 370
Rejestracja: 21 lut 2011, o 15:14
Lokalizacja: Tczew
Podziękował;: 0
Otrzymał podziękowań: 53 razy
Kontakt:

Re: Suchostrzygi

#97

Post autor: mzk »

I tu jest pies pogrzebany. Bo w pierwszym odruchu byłem zwolennikiem hipotezy o "milczącym" włączeniu do Tczewa Suchostrzyg około 1975 r. wraz z przyjęciem nowej reformy administracyjnej. "Po prostu" uznano "osiedla" za faktyczne osiedla miejskie. Tylko....burzy to wszystko kwestia Tczewskich-Łąk, które utraciły status "osiedla" i w odróżnieniu od Suchostrzyg nie weszły w skład miasta.

Wałasz
Najemca
Najemca
Reakcje:
Posty: 234
Rejestracja: 15 lis 2012, o 08:51
Podziękował;: 201 razy
Otrzymał podziękowań: 292 razy
Kontakt:

Re: Suchostrzygi

#98

Post autor: Wałasz »

Tu są wszystkie akty wykonawcze do ustawy o zmianach podziału administracyjnego z 1950 r., które jest podstawą "rewizji granic", wyłączeń i aneksji: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDe ... 9500060048 Rozporządzenia te są ogólnikowe i nie określają dokładnie szczegółów miejscowości / powiatu miejskiego. Pytanie, jakie akta zatem to precyzowały? Wydawane przez rady narodowe szczebla wojewódzkiego?
W każdym razie w tej kategorii (rządowych) nie ma innych aktów prawnych odnoszących się do Tczewa, poza omawianymi z kwietnia 1952 r. i czerwca 1971 r. Jeśli nic innego faktycznie nie ma, to jedyne racjonalne wyjaśnienie, jakie teraz widzę, jest takie, że obszar Tczewskich Łąk znajdował się w obrębach wyłączonych z Tczewa, wymienionych przez rozporządzenie z 1971 r. i jego przyłączenie do gromady Tczew miało miejsce już 1 stycznia 1972 (nie 31 grudnia).
Oznaczenia geodezyjne zmieniały się w PRL co najmniej dwukrotnie, więc to może być sprawa do sprawdzenia w starostwie powiatowym, jakie na pocz. lat 70. obowiązywały numeracje obrębów oraz działek i jak się to ma do Tczewskich Łąk. Wtedy byłaby jasna odpowiedź. Warto zwrócić uwagę, że wyłączono obszar aż 1277,35 ha (czy aby tylko całość Tczewskich Łąk?). Prosta zmiana od 1 czerwca 1975, gdzie powiat miejski Tczew = miasto Tczew byłaby rekompensatą za utratę w 1972 tak dużego obszaru. Suchostrzygi były wówczas jedną z form "zadośćuczynienia", tak samo jak pozostałe domeny i dzielnice, których z powiatu miejskiego nie wyodrębniono.
Ale to tylko spekulacje...

PS. Stare księgi wieczyste dla Tczewskich Łąk to Grundbuch Dirschau, czyli podobnie jak Piotrowo albo Górki.

Wałasz
Najemca
Najemca
Reakcje:
Posty: 234
Rejestracja: 15 lis 2012, o 08:51
Podziękował;: 201 razy
Otrzymał podziękowań: 292 razy
Kontakt:

Re: Suchostrzygi

#99

Post autor: Wałasz »

Miałem okazję zapytać o to w Urzędzie Miejskim Tczew. Na pewno nie było żadnego aktu rządowego aktu prawnego, który by jednoznacznie stwierdzał, że z dniem X Suchostrzygi zostają złączone z miastem Tczew albo wyodrębnia się obszar wsi pn. Tczewskie Łąki i włącza się go do gminy wiejskiej Tczew. Są tylko te rozporządzenia RM, o których wspomniałem powyżej. Z tego, co się dowiedziałem, faktycznie istniały z początku nieporozumienia dotyczące funkcjonowania i statusu poszczególnych jednostek związanych z miastem (o czym już była mowa we wcześniejszych postach), ale zasadniczo, w miarę upływu lat, stopniowo, granice te się zacierały i przyjmowano powiat miejski=miasto. Stan ten ostatecznie przypieczętowała ustawa o reformie samorządowej z 1975 r., likwidująca powiat miejski i tworząca gminą miejską.

Co ciekawe, rozporządzenie dotyczące utworzenia powiatu miejskiego Tczew z kwietnia 1952 r. nie różni się od innych rozporządzeń w tej kwestii, gdzie utworzono analogiczne powiaty miejskie. Przykłady:
- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 marca 1951 r. w sprawie utworzenia powiatów miejskich z obszarów niektórych miast: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDe ... 9510200161
- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 września 1973 r. w sprawie utworzenia powiatów miejskich Konin w województwie poznańskim i Stargard Szczeciński w województwie szczecińskim: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDe ... 9730390229

Podkreślić należy, że ówczesne prawo nie znało pojęcia miast na prawach powiatu tak jak ma to miejsce od 1999 r. Ustawa z dnia 4 lutego 1950 r. o dokonywaniu zmian podziału administracyjnego Państwa w art. 5 ust. 1 przewidywała dwa rodzaje obszarów miejskich: miasto nie będące powiatem miejskim i miasto stanowiące powiat miejski. Cytat:
Zaliczenie poszczególnych miejscowości w poczet miast oraz zmiany granic miast, nie stanowiących odrębnych powiatów miejskich, następują w drodze rozporządzenia Ministra Administracji Publicznej. Zmiany granic miast, stanowiących odrębne powiaty miejskie, następują w drodze rozporządzenia Rady Ministrów, wydanego na wniosek Ministra Administracji Publicznej.
Powiat miejski był de facto niczym innym jak odpowiednikiem przedwojennego powiatu grodzkiego. Z samego brzmienia artykułu nie wynika, że powiat miejski = miasto + inne jednostki, tylko jeśli ma taki status, to - przynajmniej teoretycznie - miasto = powiat miejski. Inna sprawa, jak to funkcjonowało w praktyce, zwłaszcza w pierwszych latach po wprowadzeniu zmian administracyjnych. Warto natomiast zwrócić uwagę jeszcze na zapis art. 9 cytowanej ustawy:
1. W razie przeprowadzenia zmian innych aniżeli wymienione w art. 8 związki samorządowe, których obszary ulegną zmianie skutkiem zmiany granic województwa, powiatu lub gminy wiejskiej albo miasta, powinny zawrzeć ze sobą układ w przedmiocie posiadania i korzystania ze swego majątku, zakładów i funduszów, jak również w przedmiocie wierzytelności i długów. W tym celu właściwe rady narodowe powołają komisję likwidacyjną, złożoną z przedstawicieli zainteresowanych związków samorządowych po dwóch z każdego związku. Przewodniczącego komisji wyznacza prezydium rady narodowej wyższego stopnia. Komisja ta będzie uprawniona do protokolarnego ustalenia warunków układu.
2. Jeżeli pomiędzy zainteresowanymi związkami nie dojdzie do porozumienia, rozstrzyga prezydium rady narodowej bezpośrednio wyższego stopnia na wniosek jej organu wykonawczego.
3. Jeżeli do rozstrzygnięcia w myśl ust. 2 będą właściwe dwa lub więcej prezydiów rad narodowych hierarchicznie równego stopnia, wówczas prezydium nadrzędnej w stosunku do nich rady narodowej wyznaczy jedno z tych prezydiów, a w przypadku, gdyby właściwe były dwa lub więcej prezydiów wojewódzkich rad narodowych, wówczas jedno z nich wyznaczy Rada Państwa.
Wydaje się zatem, że ewentualnych "uszczegółowień" dotyczących zawiłości administracyjnych pomiędzy miastem Tczew (powiat miejski) a gminą Tczew (powiat ziemski tczewski) i wewnątrz Tczewa należałoby szukać w pierwszej kolejności w aktach prezydium wojewódzkiej rady narodowej jako nadrzędnej wobec powiatowych i miejskich rad narodowych. I co ważne - wspomniana ustawa z 1950 r. przekazywała kompetencje RM odnośnie gmin, miast i powiatów, ale samym tworzeniem wsi się nie zajmowała. Być może odpowiedzi na pytanie, czy:
- wieś Tczewskie Łąki powstała ostatecznie w drodze uchwały Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej lub Powiatowej Rady Narodowej,
- "zjednoczenie" miasta i powiatu miejskiego Tczew nastąpiło w praktyce, w sposób dorozumiany, w związku z istniejącymi lukami prawnymi, czy może również w drodze uchwały/uchwał WRN,
może znajdować się w archiwum zakładowym Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego lub/i w poniższych jednostkach archiwalnych zespołów "Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku" oraz "Urząd Wojewódzki Gdański":

https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/pl/ ... a/21995160
https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/pl/ ... a/21995207
https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/pl/ ... a/21995161
https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/ser ... rii=678628
https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/pl/ ... rii=678833

Niestety, nie ma możliwości zająć się tym.
Za ten post autor Wałasz otrzymał podziękowania (total 2):
niespokojna66 (22 maja 2022, o 11:01) • LukaszB (30 maja 2022, o 07:48)
Ocena: 25%
ODPOWIEDZ