.WYSPA WRÓBLA (Insula Passerina) to nieistniejąca wyspa wiślana położona między Białą Górą a Tczewem, na wysokości miejscowości Mątowy Wielkie (niem. Montau) w dzisiejszej gminie Miłoradz. Informacje o niej przekazują wojskowe opracowania kartograficzne z czasów wojny polsko-szwedzkiej 1626-1635, autorstwa m.in. Fryderyka Getkanta. Ten inżynier w latach 1634-1639 wykonywał na zlecenie króla Władysława IV prace pomiarowe i fortyfikacyjne, a powstałe szkice i plany zgromadził w atlasie zatytułowanym „Topographia practica conscripta et recognita per Fridericum Getkant, mechanicum”. Atlas zawierający mapy jego autorstwa został wywieziony z warszawskiego Zamku Królewskiego w 1655 r. podczas „potopu szwedzkiego” i znajduje się obecnie w Archiwum Narodowym Szwecji (Riksarkivet). Dzięki edycji Karola Łopateckiego i Wojciecha Walczaka mapy z atlasu Getkanta dostępne są szerszemu gronu badaczy i amatorów historii.
Na mapie widoczna jest wspomniana wyspa oraz miejscowości Mątowy Wielkie (Montau) oraz Mała Słońca (Schlanz). Widoczne są szczegóły topografii terenu, sieci hydrograficznej, jak również scenki z życia codziennego (m.in. postać kopacza, charakterystyczna dla obszaru Żuław). Mapa datowana jest na 1635 r. To moment, kiedy wojska polskie wypierały umocnionych na Żuławach Szwedów. Plan ilustruje atak wojsk polskich dowodzonych przez Eliasza Arciszewskiego (K. Łopatecki, W. Walczak). Ukazany został ostrzał artyleryjski wokół głównego, czworobocznego szańca zwanego Nachteul („Nocna Sowa”). Ukazana została jednocześnie wieś parafialna Mątowy Wielkie, ogrodzona w całości płotem z gałęzi. Na planie widoczne są ostrzeliwane przez Szwedów pozycje wojsk polskich w Mątowach. Druga mapa nieznanego, szwedzkiego autora, będąca według Ryszarda Woźniaka niedoskonałym szkicem, stanowi potwierdzenie, że na Wyspie Wróblej istniały rozbudowane fortyfikacje polowe.
Bibliografia:
Ryszard Woźniak, Fortyfikacje w dawnych Prusach Królewskich w pierwszej połowie XVII wieku, Warszawa 1974, s. 130-134.
Karol Łopatecki, Wojciech Walczak, Mapy i plany Rzeczypospolitej XVII w. znajdujące się w archiwach w Sztokholmie, t. 1-2, Warszawa 2011.