Szkoły


Wałasz
Najemca
Najemca
Reakcje:
Posty: 270
Rejestracja: 15 lis 2012, o 08:51
Podziękował;: 247 razy
Otrzymał podziękowań: 321 razy
Kontakt:

Re: Szkoły

#51

Post autor: Wałasz »

mirek_tcz pisze: 24 kwie 2011, o 20:53
gociewiak pisze: 14 lut 2011, o 08:51Jeśli chodzi o szkołę na Czyżykowie to według informacji starszych mieszańców szkoła mieściła się ( a mówią o tym miejscu stara szkoła lub szkoła niemiecka ) nie wiem czy ten zaułek ma jakąś nazwę ale jest to jak się idzie od mechanika w kierunku Czyżykowa po prawej na samym dole , tam gdzie aktualnie jest skup złomu.
Typuję ten budynek jako starą szkołę na Czyżykowie.
Obrazek
Niesia pisze: 7 sty 2012, o 17:40Ten zaułek, to jest kilka numerów ul. Czyżykowskiej, bodajże od 25 do 30, ale nie pamiętam teraz dokładnie. Nie wiem, czy szkoła nie mieściła się przypadkiem w budynku 29, a nie w 30 (jak to typował mirek_tcz). Z tego, co pamiętam na 29 są chyba jakieś krzyże w cegłach, ale dawno już tam nie byłam i mogę coś mieszać. Najstarsi mieszkańcy tych budynków już chyba w większości nie żyją, a z młodszego pokolenia, które mogło coś usłyszeć od rodziców, już chyba są tam jakieś niedobitki, a reszta to napływowi.
Byliście blisko, ale nie jest to ani numer 29, ani 30, za to na dobrym tropie był Gociewiak. Odpowiedź na to, gdzie znajdowała się szkoła na Czyżykowie od ok. połowy XIX w., znajdziemy w starych arkuszach geodezyjnych Starostwa Powiatowego w Tczewie, przyrównanych do aktualnego układu działek i numerów budynków w Systemie Informacji Przestrzennej Tczewa. Na mapce po lewej nieruchomości szkolne (zaznaczone okręgiem), po prawej majątki Schlesiera u zbiegu Czyżykowskiej i Polnej (wówczas obie jako Wiejska - Dorfstrasse).
Czyżykowo-szkoła_2-poł.XIXw.jpg
Z powyższego ewidentnie wynika, że to ceglany dom wielorodzinny z przybudówką o numerach Czyżykowska 28a i 28b był szkolnym gmachem. Tuż obok w podwórzu (nr 28) jest obecnie punkt handlu złomem, ale to późniejsza budowla. W karcie zabytku z Ewidencji Dóbr Kultury Tczew (nr 82) nie ma mowy o szkole, wątpliwa jest też data powstania (4 ćw. XIX w.). Fotografia z tego zasobu:
Czyżykowska-28a&28b_dawna-szkoła.jpg
zunia pisze: 30 sie 2012, o 21:57 Jest to fragment artykułu, który opisuje historię szkoły na Czyżykowie, o której pierwszy udokumentowany zapis pochodzi z 1802 r.
Obrazek
http://mbp.tczew.pl/digitalizacja/kocie ... rget0.html
Bardzo ciekawy artykuł. Wynikałoby z niego, że budynek wzniesiono w 1846 r. Co ciekawe, konflikt wokół szkoły przedstawiany jest jako spór katolicko-luterański, podczas gdy spora część "gburów" to byli menonici (większość zapewne zgermanizowana i podporządkowana kościołowi ewangelickiemu). Oberwało się w nim m.in. sołtysowi Czyżykowa, Schlesierowi - chodzi o Friedricha, który był ojcem Alfreda. We wspomnieniach Enssów z Nowego Dworu mowa jest, iż Schlesier senior był nauczycielem dziewcząt, w tym artykule zaś, że zasiadał w zarządzie rady szkolnej.
LukaszB pisze: 28 sie 2012, o 08:22 W budynku przy ulicy Czyżykowskiej 17 mieściła się niegdyś szkoła podstawowa. najstarsze wzmianki o czyżykowskiej szkole elementarnej pochodzą z 1838 roku. uczyły się w niej dzieci ze wsi Czyżykowo (Ziesgendorf). Od 1906 roku budynek stał się siedzibą pięcioklasowej publicznej szkoły podstawowej. Kształciły się w niej dzieci z rodzin katolickich i ewangelickich - polsko i niemieckojęzycznych. Dane te pochodzą z Raportu o Publicznej Szkole na Czyżykowie z 1 stycznia 1907 roku. Po pierwszej wojnie światowej szkoła powszechna na Czyżykowie była jedną z trzech szkół tego typu w Tczewie. Obejmowała dawniejszą wieś Czyżykowo oraz rejon obecnych ulic: Sienkiewicza, Bałdowskiej, Paderewskiego i 30 Stycznia.
Gmach obecnej szkoły przy ul. Czyżykowskiej 17 jest już zaznaczony na mapie z 1904 r.:
Szkoły-Czyżykowo_1904.jpg
Nie mogę znaleźć dokładnej informacji, kiedy nastąpiło oficjalne otwarcie jej, a zamknięcie starej. Może stało się to dokładnie w 1904 r., bo najstarsze zachowane akta nadzoru budowlanego w UM Tczew (nr 92) pochodzą z tego roku właśnie (ówczesny właściciel: Kloschinski - budowniczy). Ze wspomnianego wcześniej artykułu wynika też, że był gdzieś na Czyżykowie jeszcze starszy budynek pierwszej szkoły - na działce menonitki wdowy Penner, ale może już dawno go nie być.
Za ten post autor Wałasz otrzymał podziękowania (total 3):
niespokojna66 (20 gru 2019, o 17:57) • mirza3 (4 sty 2020, o 20:22) • LukaszB (21 cze 2021, o 20:17)
Ocena: 37.5%

Wałasz
Najemca
Najemca
Reakcje:
Posty: 270
Rejestracja: 15 lis 2012, o 08:51
Podziękował;: 247 razy
Otrzymał podziękowań: 321 razy
Kontakt:

Re: Szkoły

#52

Post autor: Wałasz »

Można rzec, że mamy już praktycznie pełne potwierdzenie, iż gmach dawnej szkoły na Czyżykowie (ten wybudowany w poł. XIX w.) mieścił się dokładnie pod adresem Czyżykowska 28a. Dobudówka 28b i inne zostały wzniesione dla mistrza murarskiego Józefa Kloschinskiego, który został właścicielem zabudowań, gdy uruchomiono na pocz. XX w. nową szkołę na Czyżykowskiej 17. Oto projekt tej przybudówki z 1905 r. i szkic sytuacyjny majątku (poziomy budynek środkowy to dawna szkoła) z miejskich akt nadzoru budowlanego:
P7274413.JPG
Warto dodać, że teren poprzedniej szkoły obejmował nie tylko zespół obiektów na terenie obecnego skupu złomu, ale również m.in. położony kilkadziesiąt metrów dalej na zachód ogród:
Czyżykowo-tereny-szkolne.jpg
Gdzie z kolei mogły mieścić się jeszcze starsze budynki szkolne (koniec XVIII w. i 1 poł. XIX w.) to trudno stwierdzić na ten moment, gdyż nie znamy dokładnych terenów związanych z księgą wieczystą T.1 K.7, gdzie znajdował się zapis, iż właścicielka-mennonitka Penner zobowiązała się wydzielić działkę dla potrzeb szkolnych.

A co ze szkołą na Suchostrzygach? Może zacznijmy od tego, co jest pewne. Wiele wskazuje na to, iż budynki szkolne od zarania mieściły się mniej więcej w tym obszarze, gdzie obecnie jest teren SP nr 8. Trzeba pamiętać, iż Suchostrzygi, podobnie jak Bałdowo, miały ruralistyczny układ zabudowań, czyli budowle wznoszono blisko siebie przy głównej drodze prowadzącej przez wieś. Wykluczałoby to obiekty szkolne na obrzeżach miejscowości. To przypuszczenie poniekąd potwierdza matrykuła gruntu z 1865 r. Według tego wykazu stary budynek główny szkoły znajdował się częściowo na terenie boiska obecnego gmachu. Był też - o czym ktoś już wcześniej pisał - ogród szkolny, który rozciągał się od terenu budynków Armii Krajowej 78 i 80 aż do Kanału Młyńskiego. Do tego szkoła posiadała jeszcze jeden dom wolnostojący, który wraz z sąsiednim został wyburzony później w związku z budową obiektu zajmowanego obecnie przez NZOZ i aptekę (Armii Krajowej 74). Widać go m.in. na poniższych zdjęciach z prawej (por. wątek: viewtopic.php?t=622):

Obrazek

Obrazek

Obrazek

Teren zajmowany przez frontową część gmachu SP8 i jej poprzednika z początku nie należał do miejscowej szkoły. Zmieniło się to w związku z budową nowego, obszerniejszego obiektu. Nie dotarłem do żadnej bezpośredniej wzmianki, kiedy mogło mieć to miejsce. Należy jednak zwrócić uwagę, że na mapie Miłobądza z 1909 r., gdzie widoczny jest teren Suchostrzyg, "nowego" gmachu, który znajdował się obok małego stawku, jeszcze tam nie ma. Nic nie widać również na mapie z 1910 r., za to na mapie Elbląga i okolic z 1922 r. budynek ten już występuje.
Suchostrzygi-szkoła.jpg
Szkoła-Suchostrzygi.jpg
Z niemieckich pocztówek można wywnioskować, iż szkoła powstała z pewnością jeszcze w okresie zaboru pruskiego. Biorąc pod uwagę wspomniany zakres czasowy map, przyjmuję, że miało to miejsce między 1910 a 1920 r. Czyli druga dekada XX w., choć bardzo prawdopodobne, że jeszcze przed I wojną światową. W matrykule gruntu znajduje się bowiem zagadkowa adnotacja - nie ma tam mowy o włączeniu do majątku szkoły dodatkowej działki pod budynek, ale ktoś ołówkiem dopisał obok rok 1911 r. Czyżby był to czas wzniesienia nowego budynku, którego zdjęciami z czasów II RP dysponujemy?

Obrazek
Obrazek

Wygląda też na to, iż po wojnie (?) staw został osuszony i na jego terenie znajduje się część późniejszego budynku SP nr 8. Co ciekawe, na starych mapach i arkuszach geodezyjnych nie jest zaznaczony brodzik, którego zdjęcie zostało zamieszczone w tym poście: viewtopic.php?f=126&t=622&start=20#p22359
Pozostają do wyjaśnienia jeszcze dwie wątpliwości, które pojawiły się wcześniej:

1. Co ma ze szkołą wspólnego budynek przy Armii Krajowej 23, który na mapach z ok. 1909 r. był oznaczony jako "Schule"?
Obrazek

2. Dlaczego budynek przy Armii Krajowej 28 wielu starszych mieszkańców nazywa "starą szkołą"?

Ad. 1

Obrazek

Zacznijmy od tego, że ten dom został w niedawnym czasie rozebrany. Dziś nie ma po nim śladu, może poza ścieżką, która do niego prowadziła. Warto dodać, że obiekt był wpisany do gminnej ewidencji zabytków. Co do historii i tego, co budynek dla pracowników kolei ma wspólnego ze szkolnictwem, należy stwierdzić, iż nie znamy okoliczności budowy nowego gmachu szkoły w końcówce zaboru pruskiego. Jeżeli oznaczenie na mapie nie jest pomyłką, istnieje też ewentualność, iż stary budynek szkolny był na tyle mały, że placówka pracowała we więcej niż jednym obiekcie. W takim przypadku (np. przy dużej ilości uczniów) zajęcia mogły być prowadzone równolegle w dwóch miejscach - w starym obiekcie położonym na ob. boisku szkolnym (Armii Krajowej 70) i właśnie w domu nr 23. Inna opcja jest taka, że szkoła jednej z sąsiednich miejscowości była tymczasowo w tym budynku umieszczona. Wymagałoby to jednak sprawdzenia archiwów istniejących wówczas placówek edukacyjnych na terenie powiatu tczewskiego. Bez tego pozostają jedynie spekulacje.

Ad. 2

Obrazek

W karcie ewidencji zabytku faktycznie można przeczytać, że w latach 20. i 30. mieściła się w tym obiekcie szkoła, ale informacja ta nie wytrzymuje próby krytyki. Szkoła dysponowała już przecież w czasach II RP znacznie bardziej nowoczesnym i obszernym obiektem na ob. Armii Krajowej 70. Inna sprawa, że pod koniec II wojny światowej, jak wynika z kronik szkolnych, budynek ten został zniszczony. Wówczas zajęcia były prowadzone w wilii Adolfa Paczkowskiego (ob. Armii Krajowej 33) oraz - z uwagi na brak miejsca - w budynku dawnej karczmy na terenie ob. sklepu monopolowego przy ul. Traugutta 8 (róg Armii Krajowej). Do czasu wybudowania nowego gmachu pod koniec lat 40. tam prowadzone były zajęcia. Odsyłam tu do postów Zunii w temacie: viewtopic.php?t=1955
Zatem jeżeli zabytkowy dom przy ob. ul. Armii Krajowej 28 miał cokolwiek wspólnego ze szkołą, to raczej na pewno ani w okresie II RP, ani po wojnie. Jeśli już, to w podobnym czasie co ten rozebrany przy Armii Krajowej 23. Choć najprawdopodobniej wcale. Jego historia jest bardziej zawikłana, gdyż został wybudowany dla pewnego tajemniczego pana, który w cylindrze, z cygarem i w rękawiczkach, jeździł na sekretne spotkania do Starogardu Gdańskiego, a następnie współtworzył klub w ogrodzie na ob. Westerplatte 3. Ale to odrębna historia w kontekście dziejów samych Suchostrzyg, o której napiszę przy innej okazji. ;)
Za ten post autor Wałasz otrzymał podziękowania (total 5):
riot (31 lip 2020, o 19:27) • LukaszB (31 lip 2020, o 20:28) • mieczy (1 sie 2020, o 15:32) • zielu (2 sie 2020, o 21:55) • mirza3 (7 sie 2020, o 14:33)
Ocena: 62.5%
Awatar użytkownika

Autor Tematu
LukaszB
Burmistrz
Burmistrz
Reakcje:
Posty: 7995
Rejestracja: 21 sty 2011, o 17:54
Lokalizacja: Tczew
Podziękował;: 681 razy
Otrzymał podziękowań: 562 razy
Płeć:
Kontakt:

Re: Szkoły

#53

Post autor: LukaszB »

Powojenne ogłoszenia o naborze do szkół
Załączniki
s-l1600 (4).jpg
s-l1600 (2).jpg
s-l1600 (1).jpg
"Nasze czyny mogą jednakowoż przetrwać długo, o ile otrzymają potwierdzenie poprzez słowa świadków lub uratują pamięć dzięki spisaniu" Sambor II
Awatar użytkownika

Autor Tematu
LukaszB
Burmistrz
Burmistrz
Reakcje:
Posty: 7995
Rejestracja: 21 sty 2011, o 17:54
Lokalizacja: Tczew
Podziękował;: 681 razy
Otrzymał podziękowań: 562 razy
Płeć:
Kontakt:

Re: Szkoły

#54

Post autor: LukaszB »

Piękna (i droga) pocztówka z ebaya.de..
Załączniki
s-l1600.jpg
Za ten post autor LukaszB otrzymał podziękowania (total 3):
Wałasz (22 cze 2021, o 08:01) • zielu (22 cze 2021, o 08:41) • niespokojna66 (27 cze 2021, o 20:45)
Ocena: 37.5%
"Nasze czyny mogą jednakowoż przetrwać długo, o ile otrzymają potwierdzenie poprzez słowa świadków lub uratują pamięć dzięki spisaniu" Sambor II
ODPOWIEDZ