Bory Tucholskie na pocztówkach

[Wałasz]

@uruchomiłam moje prywatne kontakty, na razie wiem tyle,że przedtem most był bardziej po skosie od strony Osia, w lewą stronę skręcał, jakby na dzisiejszy deptak...
Edycja: według moich rozmówców, to wychodzi gdzieś w drodze do obecnej kawiarni "Lido", czyli bardziej Topolowa...

Wielkie dzięki za info.
Coś jest faktycznie na rzeczy. Nawet na Google Maps widać ścieżkę idącą obok drogi głównej - jakby to była dawna droga kiedyś do mostu.
Co się tyczy miejsca, w którym stał młyn, to zerknąłem na mapy archiwalne i tylko jedna mapa z 1926 (ta, której fragment zamieściłem) literkę M. zamieszcza bliżej ulicy Czerskiej. Wszystkie pozostałe (zwłaszcza te niemieckie) mają ją niżej, tj. bliżej ob. Topolowej.
Faktycznie, ten młyn musiał być usytuowany gdzieś na Topolowej nieopodal jej obecnego styku z Bydgoską. Co więcej, sam dopływ Prusiny do Wdy kształtował się kiedyś inaczej, przy młynie był dużo szerszy. Widoczne jest to na poniższych mapach (pozycja Klinger lub Tleń):





Linki do wszystkich map Tlenia i okolicy Łążka w "MAPSTER":

http://igrek.amzp.pl/result.php?cmd=id& ... 5&cat=TK25

http://igrek.amzp.pl/result.php?cmd=id& ... &cat=WIG25

Zresztą zwróćcie uwagę na ślady geologiczne po dawnym korycie rzeczki Prusina na ujęciu satelitarnym na Google Maps.

[zunia]

Czy chodzi o ten młyn w Tleniu? Skopiowalam fotki z profilu na facebooku "Mój Tleń"


A wcześniejszy opis zdjęcia

Na zdjęciu widok od strony wjazdu do Tlenia z Osia. Po prawej stronie już nowszy młyn a w oddali widać budynki przy dworcu kolejowym. Po lewej stronie zabudowania mieszkalne. Most murowany i Wda jakby węższa.

I młyn:

https://www.facebook.com/mojtlen/photos/a.262256707639796/281007219098078/?type=3

[Wałasz]

Tak, dokładnie to jest ten młyn Raykowskiego.

Natomiast, czy dobrze widzę, że ten starszy, drewniany młyn, był jakby dalej od mostu - głębiej w ul. Topolowej, a ten murowany po przebudowie bliżej drogi głównej i do tego nieco inaczej ustawiony?

Swoją drogą, ciekawe czy to gospodarstwo co jest na mapie bliżej ul. Czerskiej było w jakikolwiek sposób związane z tym młynem? Tak jak u nas na Sportowej/30 stycznia.

PS. A na FB pojawiły się sugestie, że to młyn ze Zgorzałego Mostu/Jakubowa i że w Tleniu nie było nigdy młyna, co jest oczywistą nieprawdą. Tu zresztą widać ładne ujęcia młyna wodnego w Zgorzałym Moście, zresztą też posiadanego swego czasu przez "farmazyna".

[niespokojna66]

Poznajemy Tleń od podszewki albo od korzeni, jak kto chce...

W średniowieczu ok. 1415 r. w przy ujściu Prusiny do Wdy istniał młyn, wokół którego powstała osada o nazwie Imschen. Obecna nazwa miejscowości wywodzi się od słodkowodnej ryby z rodziny karpiowatych, jaką jest kleń.

/fotopolska/

Pierwszym właścicielem Pensjonatu w okresie zaboru pruskiego był Pan Szauer. W tym okresie Tleń nosił nazwę Luftkurort Klinger, a restauracja Waldschänke Schauers.

http://www.e-wypoczynek.com.pl/object_s ... /"Samotnia nad Wdą"
Natomiast bardziej bogate informacje znalazłam szukając niemieckiej/pruskiej nazwy Tlenia Luftkurort Klinger

Najstarsze potwierdzone znaleziska na terenie gminy Osie pochodzą z okresu 8000-4300 p.n.e. Rejonem w XIII wieku rządził tu książę pomorski Świętopełk, Grzymisław i Mściwój. W tym okresie możemy szukać początków działalności człowieka na terenie dzisiejszego Tlenia. W tym czasie trwała intensywna akcja kolonizacyjna zmierzającą do zagospodarowania północnych rubieży kasztelani świeckiej. W drugiej połowie XIII doszukamy się historii powstania Osia i młyna w Tleniu. Pierwsze źródło pisane potwierdza istnienie ówczesnego Imschen w roku 1415. Imschen to pierwsza znana nazwa Tlenia, przeczytamy o nim w spisie inwentarza i rejestrów czynszowych sporządzonych przez Krzyżaków. Rządzili komturią świecką a swoją siedzibę mieli na zamku w Świeciu. W dokumentach z roku 1565 Thlieni, 1649 Tlein, 1669 Klen, 1682 Klein Młyn. Niemiecka nazwa to Klingermuechle a dawniej Klinger. Klinger to nazwa, którą zobaczymy na przedwojennych i wojennych pocztówkach. W 1565 młyn miał dwa koła i tartak czynszował 31 grzywien i 4 grosze pruskie. Młynarz zmienił kawałek puszczy w rolę orną, uiszczał za to dodatkowo 2 grzywny za teren razem z jeziorem. Zniszczony podczas wojen ze szwedami i jeszcze w r.1669 stał pusty. Dokumenty z r. 1677 wskazują, że młyn już prosperował. 5 sierpnia 1772 r., Rosjanie, Prusacy i Austriacy podpisali zdradziecki traktat w Petersburgu dotyczący podziału ziem Rzeczypospolitej. Ziemia Świecka wraz z Tleniem trafiła do zabory Pruskiego.

/www.mojtlen.pl/
@Wałasz Chyba znalazłam zdjęcie tego młyna , o który pytałeś, nie wiem czy to jest ten sam z postu @zunia ?

[Wałasz]

Przepiękne ujęcie tego młyna - dzięki! To musi być ten, to nie może być inny. Nawet liczba okien i kolor części dolnej budynku są zgodne. Widok jest tylko z drugiej strony - pod prąd rzeki Prusiny.

Wydaje się też, że twierdzenie o nowym, murowanym młynie w miejscu drewnianego jest błędne. Na każdym z tych zdjęć (w tym z FB i Fotopolska) są tylko inne jego ujęcia. To młyn drewniany, podobnie jak w Zgorzałym Moście. Problem mam tylko z jego jednoznaczną lokalizację na mapach, bo nie są w pełni spójne z zachowanymi zdjęciami.

Z tego fragmentu mapy, który zamieściłaś, wydaje się, że młyn zaznaczony jest w pozycji nad literą "S.", tuż nad szerokim korytem Prusiny przed jej ujściem do Wdy. Na mapie z 1933 r. jest to litera "T.". Zaznaczyłem to jak poniżej:

To by się zgadzało z tym zdjęciem na FB podlinkowanym przez Zunię, gdzie widoczny jest most nad Prusiną a nie nad Wdą. Ale to tylko spekulacja. Jeśli idę w dobrym kierunku, to obiekt młyński stał w okolicy Topolowej 1, blisko jej styku z ob. Bydgoską. Ale żeby mieć pewność trzeba byłoby nałożyć mapę na mapę.

Co się tyczy pozostałych, to wygląda jakby po 1913 (?) most drewniany nad Wdą w kierunku pensjonatu przerobiono na murowany. Szkoda, że nie ma zdjęcia z lotu ptaka - to by bardziej rozjaśniło wątpliwości. Obecny układ drogowo-mostowy jest jednak nieco inny.

[niespokojna66]

Tleń był chętnie odwiedzany , były tu różne ośrodki wczasowe,w głębi lasu mieścił się ośrodek wypoczynkowy dla marynarzy, był tam nawet specjalny apartament dla admirała..(?)tak niosła wieść gminna...Okolice są piękne, czas tam spędzony jest niezapomniany tak jak i seanse kina letniego...No i oczywiście najlepsze lody...Dodaję widoczki ku pamięci...niejednej osobie może łza się w oku zakręcić ...
/fotopolska/

[Wałasz]

Skoro już jesteśmy w temacie Borów Tucholskich i młynów wodnych, to spytam przy okazji, czy ktoś z Was natknął się może na jakieś stare zdjęcia lub zaborowe/przedwojenne pocztówki Wielkiego Komorska, przedstawiające młyn wodny w pobliżu kościoła u zbiegu ulic Nowskiej i Warlubskiej? Mnie się nie udało nic znaleźć (czy pod polską czy niemiecką nazwą), poza wątkiem na Forum Wolne Miasto Gdańsk, ale z tych ujęć nic nie widać.

W każdym razie ten młyn też został praktycznie zapomniany, a jest wzmiankowany w starych źródłach. Również książka "Saga Kociewska" B. Eckerta, przedstawiająca gwarę kociewską, praktycznie większość wątków poświęca Wielkiemu Komorskowi. W niektórych epizodach jest mowa o młynie, którego właścicielem był niejaki Lanz (a właściciwie Lenz). W jednej z gazet pruskich jest wzmianka, że to "Wassermuehle".

Na starych mapach Twierdzy Grudziądz z pocz. XX w. widać na Strudze Młyńskiej za kościołem koło młyńskie:

Tak teraz wygląda ta okolica na Google Maps Street View. A tu filmiki pokazujące spływ strugi wodnej koło kościoła i w nieopodal stary budynek gospodarczy (spichlerz?):





Wielki Komorsk i Warlubie będzie nawet po drodze, jakby z Tlenia jechać w kierunku Osia, a potem np. na Zarośle.

[niespokojna66]

No to mamy problem, bo jest miejscowość Zarośle koło Śliwic, natomiast ono nie jest w drodze do Osia. O drugiej miejscowości o takiej samej nazwie nic nie wiem...niestety...
https://www.google.com/maps/place/53%C2 ... !4d18.1075

[Wałasz]

No to mamy problem, bo jest miejscowość Zarośle koło Śliwic, natomiast ono nie jest w drodze do Osia. O drugiej miejscowości o takiej samej nazwie nic nie wiem...niestety...
https://www.google.com/maps/place/53%C2 ... !4d18.1075

No faktycznie, mogło mnie to zmylić, bo jak się okazuje są nie aż tak daleko od siebie dwie miejscowości o nazwie Zarośle (Google tą w Borach pokazuje jako Zarośla): https://www.google.com/maps/dir/Zaro%C5 ... 696708!1m0

Także jakby jechać do tej drugiej, bliżej Grudziądza, to minie się Wielki Komorsk (o ile pojedzie się dalej drogą 207), ale to nie o to tu chodzi. To była tylko ciekawostka dotycząca trasy.
Moje pytanie dotyczyło samego Wielkiego Komorska i znajdującego się w nim młyna wodnego.

Tak patrze jeszcze na mapę, że WK i cała gmina Warlubie są jakby na granicy Borów Tucholskich i styku z Kotliną Grudziądzką, także nie wiem już sam, czy łapie się na ten wątek czy nie. Tak czy inaczej, jeśli ktoś coś wie o tym młynie, to prośba o info.

[niespokojna66]

To jeszcze kilka zdjęć z fotopolska