Piekło, Biała Góra, Cypel Mątowski

Awatar użytkownika

Autor Tematu
mieczyslaw
Najemca
Najemca
Reakcje:
Posty: 212
Rejestracja: 4 maja 2011, o 19:05
Podziękował;: 0
Otrzymał podziękowań: 1 raz
Kontakt:

Piekło, Biała Góra, Cypel Mątowski

#1

Post autor: mieczyslaw »

Okolice Piekła (z niem. Pieckel, najbardziej wysuniętej na południe osady ludzkiej na Żuławach Wiślanych), Białej Góry i Cypla Mątowskiego to od zawsze miejsce szczególne w historii całych Żuław. To tutaj bierze początek jeden z odpływów Wisły - Nogat. W delcie tych dwóch rzek przez lata kształtowały się Żuławy, jakie znamy obecnie. Proces formowanie delty Żuław został zatrzymany w momencie, gdy w 1895 roku oddano do użytku Przekop Wisły i zamknięto naturalne odpływy Wisły:
- obecnie Martwą Wisłę,
- Szkarpawę,
- Nogat.
Od tego momentu rozpoczął się proces tworzenia, tzw. delty zewnętrznej, czyli stożka który formują uchodzące bezpośrednio do Zatoki Gdańskiej wody Wisły.

Wcześniej jednak to miejsce wyglądało inaczej. Na starych mapach, które można znaleźć w internecie można zauważyć, że jego kształt zmieniał się wielokrotnie. W związku z tym, że pomiędzy Gdańskiem a Elblągiem trwał spór o to ile wody ma płynąć Wisłą, a ile Nogatem w roku 1854 powstał kanał, który miał regulować przepływ wody ze stosunkiem 1/3 Nogat, 2/3 Wisła. Niestety nie spełniał on swojej funkcji i w późniejszych latach, kiedy oddano do użytku śluzę i jaz w Białej Górze, został zasypany i oddzielony od Wisły wałem przeciwpowodziowym - dziś znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie Lasu Łęgowego, który jest rezerwatem przyrody. Jadąc od strony Miłoradza i przejedziemy drogą po koronie wały, który prowadzi wzdłuż owego kanału. Po obu stronach tej drogi znajduje się rezerwat przyrody. Droga prowadzi do samego wału wiślanego, skąd skręca do miejscowości Piekło. Jeśli dobrze pamiętam, a wcale tak być nie musi, miejscowość Piekło w dwudziestoleciu międzywojennym znajdowała się na terytorium Wolnego Miasta Gdańska, jednak była zamieszkiwana głównie przez ludność Polską. Sama miejscowość nie jest duża, znajduje się tam kilka starych budynków, m.in. domu gościnnego, szkoły niemieckiej, szkoły polskiej (wciąż funkcjonuje i ponoć oferuje w przystępnej cenie noclegi w dobrych warunkach), kościół, itd.

Rezerwat przyrody Las Mątowski (cytując za wikipedią: "Ochronie rezerwatu podlega pozostałość lasu łęgowego i ponadstupięćdziesięcioletnie starodrzewie różnogatunkowe (m.in. dęby szypułkowe, wiąz pospolity, lipa drobnolistna, klon zwyczajny, grab, topola czarna i jesion)."):
Obrazek

Obrazek

Niezbyt zachęcającą ciekawostką jest fakt, iż bodajże dwa lata temu ktoś przypadkowo natknął się na zwłoki dwóch osób w tym lesie - nie pamiętam żadnych szczegółów.

Zniszczony w 1945 roku przez Niemców most na Nogacie:
Obrazek

Kościół w Piekle:
Obrazek

Obrazek

Obrazek

Obrazek

Obrazek

Obrazek

Szkoła Podstawowa w Piekle, fragment budynku. Gdzieś na starych zdjęciach widziałem, że budynek był cały z cegły. Kierownikiem tej szkoły przed wojną był Jan Hinc, który został zamordowany w 1939 roku - to właśnie jego imię szkoła nosi obecnie:
Obrazek

Napis na tablicy głosi (nie sądzę by był czytelny z tego zdjęcia - jest to fragment powyższego):

Tu uczył i działał
w latach 1937-1939
JAN HINC
Kierownik Szkoły w Piekle
Prześladowany jako nauczyciel polski
Zamordowany bestialsko
przez hitlerowców

Obrazek

metyl
Przybysz
Przybysz
Reakcje:
Posty: 9
Rejestracja: 14 gru 2011, o 15:43
Podziękował;: 0
Otrzymał podziękowań: 0
Kontakt:

Re: Piekło, Biała Góra, Cypel Mątowski

#2

Post autor: metyl »

Myślę że obok osoby Jana Hinca należałoby wspomnieć rolnika i miejscowego działacza polonijnego, Sylwestra Domańskiego. Niemcy w tych czasach i na tym terenie posiadali prawo pierwokupu ziemi. Korzystając z tego przywileju skutecznie uniemożliwiali plany budowy szkoły. Wspomniany już wcześniej Sylwester Domański zdecydował się przekazać nieodpłatnie w 1936 roku część swojego pola, na którym miała powstać szkoła nazwana Domem Polskim (w Piekle w tym czasie znajdowała się także szkoła niemiecka). Słowa wypowiedziane przez Pana Sylwestra Domańskiego podczas uroczystości poświęcenia szkoły w roku 1937.
„Niech będzie to szkoła kuźnią polskości dla wszystkich dzieci, jak i dla całej Polonii w Piekle”.
Spośród organizatorów budowy wojnę przeżył jedynie Sylwester Domański, który zmarł w Piekle w 1986 roku.

Edytowano: 29 gru 2011, o 14:22

Pozwolę sobie nieznacznie skorygować opis Mieczysława odnośnie przyczyn powstania już odciętego od Wisły Kanału Wiślano-Nogatowego. Główną i w zasadzie jedyną przyczyną było naturalne powstanie nowego ujścia Wisły w miejscowości Górki na zachód od Sobieszewa. Skróciła się więc droga Leniwki do Zatoki Gdańskiej, co spowodowało iż mogła ona nieść większe ilości wody. Wykopano wyżej wymieniony kanał aby jeszcze zmniejszyć ilość wody odprowadzanej z głównego nurtu Wisły do Nogatu (poniżej 1/3). Kanałem i Nogatem płynęła wtedy około 1/5 wód Wisły.
Awatar użytkownika

Kristoph
Obywatel
Obywatel
Reakcje:
Posty: 508
Rejestracja: 22 gru 2011, o 16:20
Lokalizacja: Tczew
Podziękował;: 2 razy
Otrzymał podziękowań: 29 razy
Płeć:
Kontakt:

Re: Piekło, Biała Góra, Cypel Mątowski

#3

Post autor: Kristoph »

Mapka obrazująca nurt rzeki Wisły i Nogatu przy Piekle.
U góry widok z 1846 roku, a na dole z 1858 roku. Widać kanał łączący Wisłę z Nogatem.
Piekło.jpg
zbiory własne
Piekło.jpg (528.23 KiB) Przejrzano 4377 razy
zbiory własne
zbiory własne
Piekło.jpg (528.23 KiB) Przejrzano 4377 razy
W razie co, to znalazłbym jeszcze mapkę Kanału Wiślano-Nogatowego
Awatar użytkownika

Autor Tematu
mieczyslaw
Najemca
Najemca
Reakcje:
Posty: 212
Rejestracja: 4 maja 2011, o 19:05
Podziękował;: 0
Otrzymał podziękowań: 1 raz
Kontakt:

Re: Piekło, Biała Góra, Cypel Mątowski

#4

Post autor: mieczyslaw »

@Kristoph, jakbyś mógł - znajdź - ja z chęcią się jej przyjrzę :)
Awatar użytkownika

Kristoph
Obywatel
Obywatel
Reakcje:
Posty: 508
Rejestracja: 22 gru 2011, o 16:20
Lokalizacja: Tczew
Podziękował;: 2 razy
Otrzymał podziękowań: 29 razy
Płeć:
Kontakt:

Re: Piekło, Biała Góra, Cypel Mątowski

#5

Post autor: Kristoph »

Mówisz i masz:
Kanał i wały
Jeszcze w razie co, to nurt Wisły na południe aż do Torunia bym znalazł.
Załączniki
Plany.jpg
Plany.jpg (713.74 KiB) Przejrzano 4347 razy
Plany.jpg
Plany.jpg (713.74 KiB) Przejrzano 4347 razy
Plany 1.jpg
Plany 1.jpg (686.73 KiB) Przejrzano 4347 razy
Plany 1.jpg
Plany 1.jpg (686.73 KiB) Przejrzano 4347 razy
ODPOWIEDZ