Forum Dawnego Tczewa

Szanowni Państwo,

Ostatnio często pojawia się temat odnośnie tczewskich saperów. Należy wspomnieć, iż nie była to jedyna jednostka wojskowa stacjonująca w grodzie Sambora po ostatniej wojnie światowej. Jak pokazują najnowsze badania w latach 1945 - 1953 na terenie Tczewa rezydowały co najmniej dwa inne [a możliwe, że nawet trzy] polskie oddziały wojskowe [nie licząc oddziałów stacjonujących w Tczewie po kilka miesięcy]. Ustalenie miejsca ich stacjonowania nie jest łatwe, aczkolwiek najnowsze badania wskazują na kilka możliwych lokacji. Nie były to najprawdopodobniej liczne jednostki. Największa z nich miała kilkadziesiąt osób [podzielonych w pierwszym okresie, 1945 - 1947/8, na dwa pododdziały]. Nie jesteśmy w stanie ustalić czy formalnie posiadały one stałą dyslokacje w Tczewie, aczkolwiek jeden z nich stacjonował w Tczewie co najmniej osiem lat i w dokumentach nazywany był "miejscową placówką". Nie jesteśmy na obecnym stanie badań nawet na określenie pełnych nazw jednostek - posiadamy tylko informacje o specjalizacji i o niektórych działaniach podejmowanych przez nich, czasami też o przybliżonej liczebności. Nawet kiedy to Tczewa w 1951 r. przybywają saperzy, to nadal pozostaje jedna ze "starych jednostek".
Problem z określeniem jednostek wojskowych dotyczy całego powiatu. Nadal mało wiemy o jednostkach wojskowych w Pelplinie, Gniewie czy też Gorzędzieju. Badania jednak cały czas trwają.

Pozdrawiam

Generalnie w pierwszych latach po wojnie zmiany organizacyjne Wojska Polskiego były bardzo dynamiczne. Najpierw, trwająca do końca 1946 roku demobilizacja, a potem "rozbudowa potencjału obronnego" pod nadzorem oficerów radzieckich "Pełniących Obowiązki Polaków".

Z tego co ja wiem, na pewno w drugiej połowie lat 40-tych w Tczewie stacjonował jakiś czas większy oddział (batalion?) Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Na pewno po wycofaniu jednostek frontowych pozostawała też jakaś ekspozytura 43 armii ZSRR - najpewniej "ze sfer" SMIERSZ. Podejrzewać także należy funkcjonowanie jakiejś niezależnej od saperów polskiej jednostki wewnętrznej (np. Sekcji Informacji Wojskowej)- tak jak przed wojną stacjonował pluton żandarmerii z 8 Dywizjonu Żandarmerii w Toruniu.

Można wiedzieć jakie to są dokładnie jednostki, o których wiemy, że stacjonowały w Tczewie? Chyba, że to "tajemnica naukowa".

Pozdrawiam

Oczywiście. Osobiście zawsze uważałem, iż historia jest dla ludzi, nie dla "tajemnic".
Jedną z pierwszych "zapomnianych" jednostek jest oddział Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Stacjonował on w mieście od 1945 co najmniej do końca 1952 r. Najprawdopodobniej nie w sile batalionu, a najwyżej kompani [i to nie pełnej. W latach 1945 - 1947/48 jednostka KBW dzieliła się na dwa pododdziały. Komendę Zaporową na tczewskim dworcu, a także Punkt Kontroli Pojazdów na ul. Gdańskiej. Najwięcej wiemy o działalności Punktu Kontroli Pojazdów [zachowały się raporty]. Około 1948 r. [akta IPN za ten rok są poważnie zdekompletowane] struktury te zostają rozwiązane, a ich obowiązki w pełni przejmuje Milicja Obywatelska [wcześniej współpracująca na nich z KBW]. KBW nie opuszcza jednak miasta. "Miejscowa placówka", jak już wspominałem, zostaje co najmniej do końca 1952 r. Pełni ona funkcję ochronną [szybkie reagowanie na wypadek szeroko pojętego zagrożenie], a także szkoleniową dla funkcjonariuszy UB i MO. Współpracuje również cały czas, jak wynika z materiału archiwalnego, z szeroko pojętym aparatem represji powiatu, a także władzami komunistycznym. co ciekawe nie zostaje rozformowana z chwilą przybycia w 1951 r, do Tczewa saperów. Nie możemy wykluczyć, iż w tym czasie jej stan osobowy nie został zmniejszony. Drugą jednostką była "jednostka łączności WP". Działała ona na terenie grodu Sambora na początku lat pięćdziesiątych. Zapewne była ona, pod względem stanu osobowego, nieliczna [może nawet w sile plutonu]. Wszelkie posiadana o niej informacje pochodzą z raportów milicyjnych. Należy wspomnieć, iż posiadam również informacje o innych "tczewskich" jednostkach [głównie dla lat 1945 - 1946]. Są to jednak informacje nad wyraz enigmatyczne, aczkolwiek warto zaznaczyć iż takie występują.
Mało nadal wiemy o jednostkach, które stacjonowały w mieście i powiecie dość krótko. Na przykład na przełomie 1946 i 1947 r. w Tczewie i innych punktach powiatu stacjonowała Grupa Ochronno Propagandowa Wojska Polskiego, o której już wspominałem przy okazji jednego z moich artykułów. Posiadamy również informacje, aczkolwiek niepotwierdzone, iż na terenie powiatu ok. 1946 - 1947 r. stacjonował pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza.
dużo trudności nastarcza nam opsianie innych, jak się wydaje, stałych jednostek powiatu. Nadal niewiele wiemy o placówce KBW w Gniewie, oddziale wojsk inżynieryjnych w Pelplinie, czy też oddziale Marynarki Wojennej w Gorzędzieju.
Problemem jest również opisanie jednostek "specjalnych" innych państw. chodzi tu o działalność NKWD. W praktyce posiadamy tylko kilka adresów placówki [placówek?] NKWD w Tczewie dla lat 1945 - 1946, a także kilka przykładów jej działalności.
Badania jednak nadal trwają. Najprawdopodobniej wiele z tych hipotez ulegnie weryfikacji. Materiału jest bardzo dużo [przynajmniej dla jednej osoby]. Musimy pamiętać, iż nie ma czegoś takiego jak ostatnie słowo historii.

pozdrawiam
Marcin Z.K.

Dzięki.

Podejrzewam, że dokładniejsze informacje na temat sił zbrojnych w Tczewie są w "pionach" militarnych, zwłaszcza w w Centralnym Archiwum Wojskowym. W IPN-ie niestety mamy głównie wytwory MO i służb pokrewnych (UB/SB), które bywają strasznie bałamutne i mało precyzyjne. Nie mówiąc już o tym, że zwłaszcza te sprzed lat siedemdziesiątych czasem prezentują wybitnie alternatywną rzeczywistość - nawet w sensie geografii. Skoro np. według dzielnych milicjantów z Tczewa rozchodziło się aż 6 linii kolejowych, a stacja Zajączkowo leżała w latach 40-tych XX wieku na terenie miasta, to kto wie jak faktycznie wyglądały oddziały wojskowe, które wspominali.

Notabene ja informacje o tczewskim KBW mam akurat od "źródeł osobowych" a dokładnie od byłych żołnierzy tej jednostki. Niestety obie te osoby już nie żyją i nie można się już dopytać ich o szczegóły. No i pamiętać należy, że wczytując się w literaturę dotyczącą lat 1945-1948, to wiele jednostek tak naprawdę nie miało jeszcze stałych garnizonów i było co parę miesięcy przesuwane, bo np. Sowieci zwolnili jakieś lepsze koszary, albo "sytuacja polityczna" wymagała obecności w danym powiecie np. wojsk pancernych. Stąd raczej pewnie zbudujemy raczej kiedyś listę oddziałów przebywających w Tczewie, niż mających tu stały garnizon.

Niestety czytelnia CAW jest w obecnie w remoncie i korzystanie z niej jest obecnie niemożliwe. Poza tym mam złe wspomnienia z korzystania z archiwów wojskowych. Wolę gdy archiwiści nie noszą broni.

Co do listy "tczewskich" jednostek. Pomysł przedni i godny głębszego przedyskutowania.

Szanowni Państwo,

Dosyć "świeża" ciekawostka. Ostatnio dotarłem do wpisu, który może świadczyć o tym, iż w 1956 r. na terenie Tczewa stacjonowała jednostka KBW. Na wykazie obecności jednego ze spotkań napotkałem się na wpis "Dowódca Jednostki KBW Tczew - kpt. [imię i nazwisko - M.K.]". Niestety nie wiemy czy chodzi o oddział o stałej dyslokacji w grodzie Sambora, czy może znany nam z tego okresu oddział "mostowy" KBW w Tczewie. Na pewno był podporządkowany 13 pułkowi Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego.

Pozdrawiam,
Marcin

Poszukując informacji o tczewskich jednostkach biorących udział w kampanii wrześniowej znalazłem informacje o stacjonowaniu w Równem "Przed 17 września dotarł tam batalion szkoły lotniczej z Tczewa z eskadrą ćwiczebną (8 maszyn) samolotów RWD-8." Nic o szkole lotniczej w Tczewie nie słyszałem

Sent from my RM-941_eu_poland_376 using Tapatalk

To na pewno jakieś przekłamanie.

W Tczewie na pewno nie było żadnej wojskowej szkoły lotniczej, ani tym bardziej stacjonujących na stałe samolotów wojskowych. W tabelach mobilizacyjnych z naszego rejonu poza jednostkami z Torunia wspomina się tylko o samolotach sportowych z lotniska w Rumi. Być może chodzi tutaj o dyon lub eskadrę szkolną bazy lotniczej nr 4 (Toruń)?

Skąd masz tą informację?

Z dyskusji na historycy.org http://www.historycy.org/index.php?showtopic=85291

Taa

Niestety w tym wątku jest sporo nieścisłości. Albo autor się oparł na jakimś bałamutnym źródle (bo nie było czegoś takiego jak batalion w lotnictwie), albo sam je dość błędnie zacytował. Pytanie tylko, czy nie jest to pokłosie obecności na tamtym terenie innych ewakuowanych z Tczewa instytucji, bo faktycznie coś z Tczewem w nazwie mogło się w tej okolicy w połowie września pojawić. Ale na pewno nie szkoła lotnicza.