Zamek

Regulamin forum
1. Treści i załączniki umieszczane w postach mogą być użyte w działalności Dawnego Tczewa przy zachowaniu dbałości o dane wrażliwe.
Awatar użytkownika

LukaszB
Burmistrz
Burmistrz
Reakcje:
Posty: 7995
Rejestracja: 21 sty 2011, o 17:54
Lokalizacja: Tczew
Podziękował;: 683 razy
Otrzymał podziękowań: 562 razy
Płeć:
Kontakt:

Re: Zamek

#171

Post autor: LukaszB »

Kolejny autorytet powiedział, ze zamek to nie zamek
"Nasze czyny mogą jednakowoż przetrwać długo, o ile otrzymają potwierdzenie poprzez słowa świadków lub uratują pamięć dzięki spisaniu" Sambor II

Wałasz
Najemca
Najemca
Reakcje:
Posty: 271
Rejestracja: 15 lis 2012, o 08:51
Podziękował;: 249 razy
Otrzymał podziękowań: 322 razy
Kontakt:

Re: Zamek

#172

Post autor: Wałasz »

A'propos badań w miejscu dawnego tartaku parowego na działce nr 418/14 za Zamkową 12 i 13. Czy ktoś wie, na czym właściwie ta sprawa stanęła? Nie mam na myśli zgody na budowę obiektu przy Żeglarskiej 6, bo ten już jest od jakiegoś czasu. Chodzi mi bardziej o to, czy była jakaś zmiana odnośnie zakwalifikowania tych ruin jako pozostałości zamku.

Z tonu wypowiedzi rzecznika Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków daje się wyczuć oburzenie sceptyczną opinią archeologa. Komentarz w stylu: ma przeprowadzać badania, a nie recenzować poczynania PWKZ. No ale to już prawie 3 lata po tych badaniach archeologicznych... Konserwator miał się wypowiedzieć odnośnie przedstawionych wniosków przez Marka Jagodzińskiego. Jakie stanowisko ostatecznie zajął?
Awatar użytkownika

LukaszB
Burmistrz
Burmistrz
Reakcje:
Posty: 7995
Rejestracja: 21 sty 2011, o 17:54
Lokalizacja: Tczew
Podziękował;: 683 razy
Otrzymał podziękowań: 562 razy
Płeć:
Kontakt:

Re: Zamek

#173

Post autor: LukaszB »

Zamek został wpisany do rejestru zabytków.
"Nasze czyny mogą jednakowoż przetrwać długo, o ile otrzymają potwierdzenie poprzez słowa świadków lub uratują pamięć dzięki spisaniu" Sambor II
Awatar użytkownika

Cez
Budnik
Budnik
Reakcje:
Posty: 490
Rejestracja: 8 sie 2012, o 21:11
Lokalizacja: Tczew Suchostrzygi
Podziękował;: 23 razy
Otrzymał podziękowań: 95 razy
Kontakt:

Re: Zamek

#174

Post autor: Cez »

Tak, zamek jest w rejestrze zabytków.

Polecam opracowanie na temat ruin zamku w Tekach Kociewskich nr 8 z 2014 roku. Na stronie 231 rozpoczyna się temat o zamku >> https://issuu.com/skarbnicakociewska/do ... sc_interne

Zamieszczam też dwie grafiki, tę poniższą stworzyłem kiedyś na potrzeby artykułu w Gazecie Tczewskiej - falistą linią zaznaczyłem zasięg wykopu, prostą znaleziony obwód reliktów, a przerywaną domniemany kształt całego zamku.
Zamek2.jpg

Podobną mapkę, a także wizualizację zamkowej wieży można znaleźć w prezentacji Michała Kargula pt. "Poznajemy tajemnice Tczewa", zamieszczam poniżej screena >>



Image5.jpg
Za ten post autor Cez otrzymał podziękowania (total 3):
Wałasz (27 sie 2019, o 16:27) • niespokojna66 (27 sie 2019, o 17:07) • riot (27 sie 2019, o 19:02)
Ocena: 37.5%
Awatar użytkownika

LukaszB
Burmistrz
Burmistrz
Reakcje:
Posty: 7995
Rejestracja: 21 sty 2011, o 17:54
Lokalizacja: Tczew
Podziękował;: 683 razy
Otrzymał podziękowań: 562 razy
Płeć:
Kontakt:

Re: Zamek

#175

Post autor: LukaszB »

Czy odkryjemy dalszą część zamku?
"Nasze czyny mogą jednakowoż przetrwać długo, o ile otrzymają potwierdzenie poprzez słowa świadków lub uratują pamięć dzięki spisaniu" Sambor II
Awatar użytkownika

Cez
Budnik
Budnik
Reakcje:
Posty: 490
Rejestracja: 8 sie 2012, o 21:11
Lokalizacja: Tczew Suchostrzygi
Podziękował;: 23 razy
Otrzymał podziękowań: 95 razy
Kontakt:

Re: Zamek

#176

Post autor: Cez »

Zamieszczę grafiki, które przygotowałem na potrzeby powyższego newsa Telewizji Tetka, którego wkleił Łukasz.

Zamek5.jpg
Na czerwono zaznaczyłem odkryte w 2009 r. relikty zamku krzyżackiego. Ciemniejszym czerwonym zaznaczyłem hipotetyczny kształt całego zamku - oczywiście wielkość tego czworokąta może być różna. Na niebiesko oznaczyłem granice działek, na których trwa nowa inwestycja oraz zaznaczyłem dwa planowane bloki mieszkalne. Na żółto zaznaczyłem planowany parking.

Zamek2c.jpg
Tutaj nałożyłem zamek w Gniewie na miejsce, gdzie mógł stać zamek w Tczewie :)

Zamek 23.10.2019.jpg
Zdjęcie wykonane 23 października - trwały wówczas badania archeologiczne we wschodniej części działki.

Zamek 11.11.2019.jpg
Zdjęcie z 11 listopada, wykop znacznie się powiększył.

Na przełomie listopada i grudnia być może powstanie wykop bezpośrednio na południe od reliktów zamku - w miejscu gdzie potencjalnie może znajdować się kontynuacja tych reliktów.
Za ten post autor Cez otrzymał podziękowania (total 3):
niespokojna66 (16 lis 2019, o 19:15) • LukaszB (17 lis 2019, o 14:03) • riot (19 lis 2019, o 05:23)
Ocena: 37.5%
Awatar użytkownika

Cez
Budnik
Budnik
Reakcje:
Posty: 490
Rejestracja: 8 sie 2012, o 21:11
Lokalizacja: Tczew Suchostrzygi
Podziękował;: 23 razy
Otrzymał podziękowań: 95 razy
Kontakt:

Re: Zamek

#177

Post autor: Cez »

Praca wre przy pierwszym z bloków. Grunt pod drugi póki co nie został jeszcze wykopany.
Załączniki
15 grudnia 2019.jpg
Za ten post autor Cez otrzymał podziękowanie:
riot (20 gru 2019, o 00:00)
Ocena: 12.5%

Wałasz
Najemca
Najemca
Reakcje:
Posty: 271
Rejestracja: 15 lis 2012, o 08:51
Podziękował;: 249 razy
Otrzymał podziękowań: 322 razy
Kontakt:

Re: Zamek

#178

Post autor: Wałasz »

Z dużym zainteresowaniem przeczytałem od początku cały ten wątek oraz "Zamek tczewski" na forum Marienburg.pl, jak również polecone przez Ceza "Teki Kociewskie". Zupełnie przypadkiem, podczas przeglądania arkusza geodezyjnego K14R2 z pocz. lat 80. XIX w. (zasoby Starostwa Powiatowego w Tczewie) moją uwagę przykuły oznaczone pozostałości murów miejskich (Stadt Mauer) w pobliżu ul. Zamkowej. Carl Ludwig Preuss pisze w 1860 r.: "Tam, gdzie dziś w pobliżu Wisły stary mur otacza ogród, nad którym wznosi się potężny kasztanowiec, stał zamek Sambora." Dziś już wiemy, że chodzi o zamek krzyżacki, ale mniejsza z tym.

Geodezja_1881_Zamkowa.jpg

Długości tego odcinka zabytkowego muru wydają się być identyczne na ww. mapie katastralnej z 1882 r. i na mapie fortyfikacji napoleońskich z 1817 r. Jedyna parcela, która w tym świetle spełnia kryteria bycia wówczas "otoczonej murem" to właśnie obejmująca tereny późniejszej Zamkowej 12 i Zamkowej 11. I jak porównać to do współczesnej lokalizacji, to właśnie tam znajdują się odkryte w 2009 r. ruiny. Na arkuszu geodezyjnym dodatkowo widoczna jest na obszarze / w sąsiedztwie tychże reliktów jakaś budowla inwentarska o bardzo nieregularnych kształtach, której nie ma już na planie z 1898 r. (por. viewtopic.php?t=1279#p51079) Właścicielem tego terenu był do 1 poł. lat 80. kupiec Carl Stobbe, zarazem posiadacz ziemski z Małego Czyżykowa, mieszkający w drewnianym dworze przy ul. Czyżykowskiej 1. Parcela sąsiednia z ob. nr Zamkowa 13 należała z kolei do wdowy Caroline Piltz z d. Forge.

Na przełomie XIX/XX w. obydwie działki zakupił Georg Wilke, scalając je ze sobą. Odcinek zabytkowego muru je okalający został rozebrany. Na parceli wdowy Piltz zbudowano okazałą rezydencję ze słoneczkiem pod szczytem (Zamkowa 13). Przybudówka tej willi, dziś zajmowana przez Zamkową 12, znajdowała się częściowo na obszarze dawnej posesji rodziny Stobbe (większość) oraz nieznacznie na działce od wdowy Piltz. Za budynkami mieszkalnymi (ob. nr 12 i 13) powstały wtedy obiekty tartaku parowego, a większość starych fundamentów - z wyłączeniem odkopanych reliktów - została prawdopodobnie rozebrana.

SIP-mur-zamek-Tcz.jpg

Z uwagi na to, że w SIP najstarsza mapa archiwalna jest z 1904 r. jest trochę utrudnione dokładne wyznaczenie przebiegu muru na współczesnej karcie geodezyjnej, ale na szczęścia wykopaliska i zdjęcia prac archeologicznych ułatwiają zadanie. Na pewno zamek nie mógł sięgać do budynku Zamkowa 13, gdyż ten był już poza murami miejskimi. Te ostatnie zaś biegły dokładnie przez dom Zamkowa 12, pomiędzy dwoma parterowymi oknami i w miejscu gdzie na szycie dachu znajduje się komin, co widać na fotografii (por. http://dawnytczew.pl/forum/viewtopic.ph ... e110#p6080). Odcinek wschodni przebiegał z kolei +/- wzdłuż ulicy Żeglarskiej, o czym zresztą była już mowa w innym miejscu. Jego pozostałość kończyła się dokładnie w miejscu, gdzie budynek browaru Allerta (Zamkowa 5) graniczy z terenem sąsiedniej posesji nr 7, a więc na osi ulicy Okrzei. Powstaje zarazem pytanie, gdzie był początek domniemanego zamku od strony południowej? W opracowaniach wyczytałem, iż przyjmuje się, że od Zamkowej nr 8.

Lustracja dóbr królewskich przeprowadzona w 1565 r. mówi o ruinach zamku i istniejącej obok słodowni: "w murze miesckem jest zamek na placu niemałem, spustoszały i zepsowany, który był zbudowan kosztem wielkim. Przy temże mielcuch ku Wiśle, dworski, w murze miesckem przymurowany jest." Na mapach szwedzkich Tczewa z XVII w. nic takiego nie widać, ale być może nie zaznaczono po prostu niektórych budynków (mapy z tego samego okresu bywają sprzeczne i niedokładne), o ruinach nie wspominając, które przetrwały jeszcze do XIX w. Ciekawostką może być to, że jak zerkniemy na plan budowy koszar z 1850 r. (Mapy Dawnego Tczewa), to znajdziemy tam całkiem interesujący plan budynków na terenie "zamkowym". Zamieszczam wycinek wraz z legendą według polskiego tłumaczenia.

Plan-Tczew-1850.jpg

A - place, na których mają zostać wybudowane koszary
B - browar
C - spichlerz
D i E - stajnie
F - remiza
G - słodownia (przy murze)
H-L - grunty prywatne
M-P - mieszkania (opuszczone z uwagi na zagrożenie pożarowe)
Q - słodownia nr 2, która spłonęła

Zastanawia jedynie fakt, z jakiego okresu te obiekty pochodzą i czym jest odcinek zaznaczony na niebiesko, rozgraniczający posesje nr 7 i 5? Według karty zabytku, dający się jednoznacznie zidentyfikować budynek Zamkowa nr 8, jest oznaczony już na planie z końca XVIII w. To stary browar jeszcze sprzed czasów Allerta, który przetrwał do dziś, choć prawdopodobnie był przebudowywany, bo architekturą bardziej przypomina 2 poł. XIX w.

Warto natomiast zwrócić uwagę, że budynek G (słodownia) jest dokładnie usytuowana tuż przy murze wschodnim (jak mowa w lustracji). Problem jest natomiast z przylegającym do niej spichlerzem (budynek C), który został wspomniany w Inwentarzu Ekonomii Malborskiej (por. http://dawnytczew.pl/forum/viewtopic.ph ... =30#p20400) jako leżący raczej bliżej Bramy Młyńskiej Nizinnej.

Pytanie zatem, na ile ten plan z poł. XIX w. w ogóle może być pomocny w ustaleniu lokalizacji zabudowań zamkowych? Ruin, o których pisał C. L. Preuss nie zaznaczono na nim, co nie ułatwia sprawy, ale jeśli choć niektóre widoczne na nim obiekty pochodzą z okresu średniowiecznego (lub przynajmniej na ich fundamentach wzniesiono budynki o tożsamej funkcjonalności), wówczas może być to jakaś wskazówka. Nie rozstrzyga to jednak dylematu, czy obiekty typu słodownia / spichlerz (obszar Zamkowa 7) albo miejski browar (Zamkowa 8) były integralną częścią zespołu zamkowego, czy też sąsiadowały z nim bezpośrednio/przylegały. Jeśli to drugie, domniemany zamek krzyżacki sięgałby wówczas najdalej do Zamkowej 9.

Może pomogłaby też dokładna superpozycja map z 1850, arkusza geodezyjnego oraz mapy z 1904 r. w stosunku do współczesnych map geodezyjnych na ul. Zamkowej, gdzie dokładnie można by ustalić, jak usytuowane są zabytkowe ruiny w stosunku do obiektu na działce Carla Stobbe i późniejszych zabudowań tartaku parowego. Być może po prostu ocalały przede wszystkim te relikty, na których nie usadowiono potem żadnych budynków i nie było potrzeb rozbiórki do fundamentów.
Za ten post autor Wałasz otrzymał podziękowania (total 3):
LukaszB (28 mar 2021, o 21:21) • zielu (28 mar 2021, o 22:26) • mirza3 (6 kwie 2021, o 17:33)
Ocena: 37.5%

Wałasz
Najemca
Najemca
Reakcje:
Posty: 271
Rejestracja: 15 lis 2012, o 08:51
Podziękował;: 249 razy
Otrzymał podziękowań: 322 razy
Kontakt:

Re: Zamek

#179

Post autor: Wałasz »

W uzupełnieniu do poprzedniego posta - zastanawiają mnie cały czas pomieszczenia piwniczne, leżące głównie na wysokości dawnej rezydencji właściciela tartaku, Georga Wilkego (Zamkowa 13). Poniżej wklejam zdjęcie z karty ewidencji zabytku reliktów.
Karta_ewid-reliktów_Zamkowa.jpg
 
Widać dokładnie mur biegnący pod Zamkową 12, blisko jej granicy z nr 13. To - jak wcześniej wspomniałem - dokładnie zgadza się z murem naniesionym na pruską mapę katastralną z pocz. lat 80. XIX w. Piwnica zatem znajdowała się na zewnątrz muru miejskiego, a obiekt, pod którym była, przylegał do niego. Padła wcześniej taka wypowiedź:
skurdo pisze: 9 kwie 2012, o 22:07
Nawet 25m wieża musi mieć odpowiednie fundamenty a nie 1 m, to nie jest po prsotu możliwe utrzymał się cieżar, po prostu się nie da :)Poza tym widziałem odkryty fragment, który nazywa się częścią baszty i jakoś nie ma fundamentów ośmiokątnych a kwadrat :)
Michał pisze: 9 kwie 2012, o 22:30
Ale Kolega to wie na pewno, czy tylko tak myśli? Bo jak na razie, to mamy tutaj luźne stwierdzenia, rzucane chyba nieco za kategorycznie.

Zaś co do wież, to znów się zdziwiłem, bo pierwsze słyszę, by baszta, czy wieża krzyżacka musiała mieć obowiązkowo taki sam kształt u podstawy, jak i u szczytu... Znamy przypadki, gdy kwadratowe wieże w górnych partiach przechodziły w okrągłe, czy sześciokątne, czy ośmiokątne: ot choćby zamek w Lidzbarku...

http://www.skyscrapercity.com/showthrea ... 047&page=4
" onclick="window.open(this.href);return false;

(Post drugi od dołu)

No i Kolega zdaje się całkowicie pomijać dwa fakty: owa wieża uległa katastrofie budowlanej i co najmniej dwukrotnie (w XVII i XIX w.) były systematycznie rozbierana. I dlatego pozwolę sobie na razie pozostać sceptycznym wobec rzucanych tu pewników...
zielu pisze: 1 mar 2012, o 13:57
Zachowane wzmianki historyczne o zamku tczewskim (za W. Długokęcki, Dzieje Tczewa, Tczew, 1998, s. 41):

- w 1565 r. odnotowano, że spustoszone mury zamkowe leżą w obrębie murów miejskich zajmując „plac niemały”,

- w połowie XVIII w. odnotowano, że poniżej klasztoru dominikanów, w kącie miasta, zachowała się ściana budynku z wysoką wieżą, która stoi w rogu oraz połowa muru kościoła zamkowego z siedmioma półkulami okiennymi,

- w pierwszej połowie XIX w. odnotowano, że północny mur dawnego zamku miał około 59 m długości, około 1,9-2,1 metra wysokości i blisko metr szerokości. Mur miał pięć sklepionych otworów o wymiarach 1x1,10, co pozwala go identyfikować z murem o którym wcześniej pisano, jako pozostałości kaplicy zamkowej.
I to jest ciekawe - czy to były piwnice jakiejś baszty bądź wieży zamkowej, przylegającej do muru? Można by tu zasugerować się zachowanymi rycinami z XVII w., jednakże problem polega na tym (o czym zresztą wspominałem w tym wątku: viewtopic.php?t=955#p65855), że szkice te są często nieprecyzyjne. Widzimy jakąś wysoką basztę na tyłach miasta, pośrodku tej "panoramy":

Obrazek

Trudno jednak ocenić, gdzie dokładnie ona się znajduje: czy to jedna z pięciu wież przyległych do muru czy raczej większa baszta "zamkowa" bliżej Okrzei. Wspomniane wieże przy murze widać na mapach z 1627 i 1658. Jedna z nich mogłaby znajdować się w miejscu tych pomieszczeń piwnicznych (zaznaczyłem na czerwono). Co ciekawe nie ma za to jej na rysunku z 1657 r. Dodatkowo na planie fortyfikacji z 1627 r. widać przedłużenie budowli za kościołem dominikańskim prawie do granic muru wschodniego (czyli domniemany teren zamku krzyżackiego - zaznaczyłem pomarańczowymi kreskami).
Tczew-mur-wieże_XVIIw.jpg
Odrębna sprawa, to pojęcie samego zamku. Polecam bardzo interesującą pracę doktorską archeologa Marcela Knyżewskiego (link do pobrania na dole strony): https://dspace.uni.lodz.pl/xmlui/handle ... ?show=full Zwraca uwagę to, że wiele budowli niższych urzędników krzyżackich tak naprawdę nie były wyzywającymi gmachami niczym zamek w Malborku czy choćby w Gniewie lub Świeciu. Mógłbym podać za przykład chociażby główne skrzydło Zamku Nowskiego (dom zamkowy), które równie dobrze można by pomylić ze... spichlerzem. Poniżej współczesna fotografia wykonana przez Jerzego Strzeleckiego i umieszczona na zasadach licencji CC 3.0 na Wikipedii:

Obrazek

Niewykluczone, że podobny charakter miała architektura gmachu tczewskiego. W sporach pojawiały się argumenty, że odkryte relikty na Zamkowej to tylko zabudowania gospodarcze. Archeolog dr M. Jagodziński sugerował np. magazynowe przeznaczenie tych obiektów. Jednak w żaden sposób nie stoi to w sprzeczności z ich pierwotnie zamkową funkcją, która z czasem mogła ulec zmianie na gospodarczą (magazyny, spichlerze itp.), czego potwierdzenie można by szukać w źródłach.
=
Inna kwestia, którą warto tu jeszcze poruszyć to lokalizacja zamku Sambora, z fundamentami którego niekiedy łączy późniejszą krzyżacką budowlę. Trudno będzie udowodnić twierdzenie, iż gród z poł. XIII w. był konstrukcją murowaną, wzniesioną przy pomocy Krzyżaków. Dr Marcel Knyżewski dodatkowo zwraca na uwagę, że w początkowym okresie ich pobytu na terenie Pomorza nie ma potwierdzonych budowli z ich inicjatywy.
Michał pisze: 1 paź 2012, o 22:06 Zamek Sambora jest ciągle poszukiwany.
Parę lat temu dokładnie przeanalizowano dokumenty z epoki, zwłaszcza zeznania z procesów polsko-krzyżackich i potwierdzono, że wszystko wskazuje, że znajdował się on w pobliżu kościoła dominikańskiego - który jako jedyna znana nam budowla ucierpiał w momencie spalenia zamku przez Krzyżaków w listopadzie 1308 roku. Zatem leżeć musiał w jego bezpośrednim sąsiedztwie.
Zatem nie mamy tu dużego pola do popisu - albo jest to rejon Zamkowej 8-11 - albo rejon Okrzei-Podgórna.
Wydaje się dość prawdopodobnym, że Krzyżacy planując swoją "budowlę gospodarczo-obronną", nie silili się na wymyślanie prochu, ale potwierdzili swój wcześniejszy projekt sprzed półwiecza i zbudowali zamek na miejscu spalonego grodu Sambora ( może wykorzystując jakieś jego murowane elementy). Być może to było też przyczyna porażki. Grunt, który bez problemu utrzymywał szerokie grodowe wały, okazał się zbyt podmokły dla dużej murowanej konstrukcji.
Jakieś relikty grodu Sambora czekają na nas może już po drugiej strony deptaka, gdzie spodziewamy się reszty wschodniego skrzydła naszej krzyżackiej budowli. Jest szansa, że w jakiejś przewidywalnej przyszłości wejdą tam archeolodzy, więc poczekajmy. :ok
Mam prośbę, czy mógłbyś przytoczyć dokładny cytat/dokument, z którego wprost wynikałoby, że od pożaru grodu Sambora ucierpiał kościół dominikański? W podlinkowanych przez Ciebie źródłach (por. viewtopic.php?t=175&start=120#p38811) nie znalazłem tego. Wydaje się jednak, że hipoteza lokalizacji zamku Sambora w miejscu, gdzie później był gmach krzyżacki nie jest wystarczająco mocna. Nie chodzi tylko o brak potwierdzenia tego w ostatnich badaniach archeologicznych na fragmencie ruin, ale również z powodu, na który zwrócił uwagę Ryszard Rząd w swoim artykule (Teki Kociewskie nr 8/2014):
Pierwsza wzmianka o zamku tczewskim pochodzi z dokumentu, w którym Sambor zwalniał obywateli Chełmna z cła na swoich ziemiach w ramach rekompensaty za wsparcie w czasie wojny z księciem gdańskim Świętopełkiem. Przywilej ów wystawiono 30 kwietnia 1252 r. w Tczewie w budowanym tam właśnie zamku (Acta sunt haec in Dersove in constructione ipsius castri). Osiem lat później, w roku 1260, Sambor nadał miastu prawo lubeckie, wyznaczył jego obszar i określił prawa. Dokument ten także wystawiono na zamku. Użyta forma słowna pozwala jednak sądzić, że obiekt ten był już wówczas ukończony (Acta sunt haec in castro nostra Dersowe). Zastanawiać może jedynie fakt pominięcia go przy opisie granic miasta.

W 1270 r. Sambor utracił księstwo na rzecz bratanka księcia gdańskiego Mściwoja II (ok. 1220–1294). Trudno orzec, czy nowy władca był zainteresowany należytą kondycją militarną przejętej siedziby. 8 maja 1289 r. ufundował klasztor dominikanów w Tczewie i uposażył go posiadłościami. W stosownym dokumencie nie ma wzmianki o zamku, mimo że przyjmując wspomnianą na wstępie lokalizację, mógłby graniczyć z obszarem nadanym klasztorowi: „fundat monasterium ordinis Predicatorum in Thsczow sive Derschaw, donans monasterio et fratribus monasterii prefati aream et inhabitationem a pede montis prope fluvium Visla versus orientem usque ad cimiterium parochie versus occidentem, a meridie autem a platea civitatis, que a foro directe tendit versus Vislam, usque ad aggerem inter duo fossata positum inter aquilonem” („funduje klasztor zakonu kaznodziejskiego w Tczewie, nadaje klasztorowi i braciom klasztornym plac pod budowę mieszkań, od podnóża góry położonej w pobliżu Wisły ku wschodowi aż do cmentarza parafialnego na zachodzie, od południa zaś od ulicy miejskiej, która biegnie od rynku prosto w kierunku Wisły, aż do grobli położonej między dwoma rowami od północy”).

(...) badacze nie odnieśli się do tak ważnej kwestii, jak brak informacji o zamku w dokumentach opisujących granice miasta i tereny przekazane w 1289 r. zakonowi dominikańskiemu. Przy wskazanej przez nich lokalizacji, biorąc pod uwagę rangę założenia oraz położenie w bezpośrednim sąsiedztwie wspomnianych granic, należałoby takich wzmianek oczekiwać. Nie budził ich wątpliwości także fakt usytuowania tak strategicznego obiektu na podmokłych terenach zagrożonych wylewami Wisły, u podnóża umocnionej osady. Niektórzy autorzy twierdzą, że uzasadnić to można jedynie koniecznością nadzorowania usytuowanego w pobliżu portu i przeprawy. Badacze późniejsi nie wzięli też pod uwagę ustaleń Clasena (1926) na temat XIII-wiecznej architektury w Prusach, zgodnie z którymi ceglane relikty widoczne jeszcze w XIX w. nie mogły stanowić pozostałości zamku księcia Sambora. Ostatecznie wyjaśniły tę kwestię dopiero wyniki ostatnich prac archeologicznych, datujące wstępnie odkryte fragmenty murów na początek XV w., mówiące ponadto o powstaniu analizowanej budowli na „surowym korzeniu”.

Problem lokalizacji siedziby książęcej pozostaje zatem nierozstrzygnięty. Być może znajdowała się na pobliskim wzgórzu określanym jako Zamajte i położonym na północ od miasta. To naturalne wzniesienie leżało na obszarze, na którym kształtowało się pradziejowe i wczesnośredniowieczne osadnictwo. Topograficzne walory tego miejsca sprawiły, że mimo zniszczenia na początku XIV w. tradycje osadnicze były tu kontynuowane. Lokalizuje się tu m.in. siedzibę królewskiego starosty. Niestety, nie można już dziś szukać potwierdzenia powyższej hipotezy. Prace związane z budową linii kolejowej w połowie XIX w. spowodowały całkowite zniwelowanie wzgórza i zniszczenie wszelkich śladów mówiących o jego bogatej przeszłości.
Jeśli jednak - przyjąwszy za pewnik uszkodzenie klasztoru od płonącego grodu Sambora - wzgórze Zamayte nie jest dobrym tropem (może lepszym dla dworu starościńskiego: viewtopic.php?t=955#p65855), to koncepcja umiejscowienia zamku w rejonie Okrzei-Podgórna jest bardzo interesująca. W odróżnieniu od ul. Zamkowej tutaj budowla znajdowałaby się na podwyższeniu. Były też hipotezy lokalizacji grodu w okolicy ul. Wodnej i przeprowadzano tam badania archeologiczne. Nie wiem, czy robione jakieś wykopaliska na terenie chociażby nieistniejącej synagogi na Podgórnej lub ulicy Mestwina? Bez szczegółowych badań mnożą się tylko pytania i spekulacje, np. czy obiekty tworzące zamek samborowy nie sięgały przypadkiem od Okrzei do Wodnej?

W tym kontekście jest jeszcze jedna sprawa, które mnie nurtuje: mianowicie na ile Krzyżacy po spaleniu siedziby Sambora zmienili układ ulic i architektury Tczewa? Nie mam aktualnie dostępu do opracowań urbanistycznych, być może ten wątek był poruszany i ktoś zna temat? Miasto było lokowane na prawie lubeckim, w przeciwieństwie np. do Chełmna, Świecia czy Starogardu, które opierały się na prawie magdeburskim. Warto zwrócić uwagę, że Tczew w porównaniu do 3 wymienionych miast ma bardzo mały ryneczek. Punktem odniesienia mogą być tu Gdańsk i Elbląg, również lokowane na prawie lubeckim. Nie ma tam typowego rynku, a jedynie bardzo szeroka ulica pełniąca jego funkcję. W Gdańsku - Długa, a w Elblągu - odpowiednio - Rynkowa (tak jak w Tczewie równoległa do rzeki i znajdował się przy niej kościół). I na tym tle kolejne pytanie się nasuwa: czy w początkach Tczewa mieliśmy u siebie taką ulicę "Rynkową"? Czy mogła być nią dzisiejszy odcinek Wyszyńskiego-Garncarska, czy raczej Mickiewicza-Okrzei (droga do domniemanego grodu Sambora)? Patrząc jednak na obecne rozmiary, żadna z nich nie jest szersza od np. ulicy Krótkiej. Gdyby któraś z nich posiadała rozmiary ulicy Łaziennej, sprawa wydawałaby się łatwiejsza do rozstrzygnięcia.
Za ten post autor Wałasz otrzymał podziękowania (total 2):
LukaszB (29 kwie 2021, o 14:45) • zielu (30 kwie 2021, o 10:12)
Ocena: 25%
Awatar użytkownika

LukaszB
Burmistrz
Burmistrz
Reakcje:
Posty: 7995
Rejestracja: 21 sty 2011, o 17:54
Lokalizacja: Tczew
Podziękował;: 683 razy
Otrzymał podziękowań: 562 razy
Płeć:
Kontakt:

Re: Zamek

#180

Post autor: LukaszB »

Propozycja archeologa na wygląd zamku Sambora. Na obszarze ziem polskich datowane na XII - XV wiek.
Załączniki
2.jpg
1.jpg
Za ten post autor LukaszB otrzymał podziękowanie:
Wałasz (6 maja 2021, o 08:32)
Ocena: 12.5%
"Nasze czyny mogą jednakowoż przetrwać długo, o ile otrzymają potwierdzenie poprzez słowa świadków lub uratują pamięć dzięki spisaniu" Sambor II
ODPOWIEDZ