Czyżykowo

Regulamin forum
1. Treści i załączniki umieszczane w postach mogą być użyte w działalności Dawnego Tczewa przy zachowaniu dbałości o dane wrażliwe.
Awatar użytkownika

LukaszB
Burmistrz
Burmistrz
Reakcje:
Posty: 7995
Rejestracja: 21 sty 2011, o 17:54
Lokalizacja: Tczew
Podziękował;: 683 razy
Otrzymał podziękowań: 562 razy
Płeć:
Kontakt:

Re: Czyżykowo

#41

Post autor: LukaszB »

Zapraszam do stworzenia kalendarium Czyżykowa na wzór viewtopic.php?p=13948#p13948" onclick="window.open(this.href);return false;
Każdy kolejny post niech skopiuje poprzednią informację i doda nową w porządku chronologicznym. Zaczynamy :)

1778 r. - mieszczanie Tczewa skarżą się na Bystrama, właściciela Czyżykowa, przez którego działalność miasto omijają flisacy i osoby podróżujące Wisłą. Produkował on we wsi piwo i wódkę, którą następnie sprzedawał w trzech wiejskich karczmach oraz sezonowych budach stawianych nad brzegiem rzeki.
"Nasze czyny mogą jednakowoż przetrwać długo, o ile otrzymają potwierdzenie poprzez słowa świadków lub uratują pamięć dzięki spisaniu" Sambor II
Awatar użytkownika

LukaszB
Burmistrz
Burmistrz
Reakcje:
Posty: 7995
Rejestracja: 21 sty 2011, o 17:54
Lokalizacja: Tczew
Podziękował;: 683 razy
Otrzymał podziękowań: 562 razy
Płeć:
Kontakt:

Re: Czyżykowo

#42

Post autor: LukaszB »

Nie chciałbym korzystać z materiałów z wikipedi bo np. nie jestem pewien, czy to cegły z Czyżykowa trafiły na wymienione w tekście lokalizacje.

Z racji bogatych zasobów gliny, w okolicy obecnych garaży przy ul. Ceglarskiej już od XIV w. funkcjonowała cegielnia. Z zachowanych dokumentów archiwalnych wiadomo, że produkowano tam między innymi: cegły dla miasta Gdańska (w latach 1379-1381) i Zamku Krzyżackiego w Malborku (w latach 1413-1414), dachówki dla Kościoła Mariackiego w Gdańsku (w latach 1320-1330) i dla Zamku Krzyżackiego w Malborku (w 1412 r.)[1].

Cegielnia miejska znajdowała się na północ od Tczewa i to ona zapewniała zaopatrzenie w cegły.

1328 - wzmianka o krzyżackim dworze tczewskim znajdującym się na Czyżykowie, prawdopodobnie w okolicach ul. Nadbrzeżnej /BG podaj numery/. W 1333 został zamieniony przez krzyżaków na część Zajączkowa
1451 - nadanie Czyżykowa Fryferykowi von Eppingen wraz z wiślaną wyspą, przez którą przebiegał szlak przeprawy przez Wisłę.
1778 r. - mieszczanie Tczewa skarżą się na Bystrama, właściciela Czyżykowa, przez którego działalność miasto omijają flisacy i osoby podróżujące Wisłą. Produkował on we wsi piwo i wódkę, którą następnie sprzedawał w trzech wiejskich karczmach oraz sezonowych budach stawianych nad brzegiem rzeki.
1941-1944 - budowa domów przy obecnej Nowowiejskiej i Starowiejskiej przeznaczonych dla Niemców
6 IX 1960 - oddanie do użytku Szkoły Podstawowej im. 700-lecia m. Tczew
1965 - uruchomienie komunikacji autobusowej łączącej osiedle z obecnym placem Hallera i dworcem PKP. Autobusy kursowały trasą obecna ul. Nowowiejska - Czyżykowska - Starowiejska
druga połowa lat 60-tych - rozpoczęcie budowy spółdzielczych budynków mieszkalnych na osiedlu Czyżykowo. Powstało łącznie 27 budynków.
1976 - Budowa pętli autobusowej
"Nasze czyny mogą jednakowoż przetrwać długo, o ile otrzymają potwierdzenie poprzez słowa świadków lub uratują pamięć dzięki spisaniu" Sambor II
Awatar użytkownika

mirza3
Budnik
Budnik
Reakcje:
Posty: 499
Rejestracja: 6 lut 2011, o 20:29
Lokalizacja: Gdańsk
Podziękował;: 382 razy
Otrzymał podziękowań: 82 razy
Płeć:
Kontakt:

Re: Czyżykowo

#43

Post autor: mirza3 »

1328 - wzmianka o krzyżackim dworze tczewskim znajdującym się na Czyżykowie, prawdopodobnie w okolicach ul. Nadbrzeżnej /BG podaj numery/. W 1333 został zamieniony przez krzyżaków na część Zajączkowa
1451 - nadanie Czyżykowa Fryderykowi von Eppingen wraz z wiślaną wyspą, przez którą przebiegał szlak przeprawy przez Wisłę.
1629 - wzniesienie przez wojska króla Szwecji Gustawa Adolfa fortyfikacji ziemnych otaczających Czyżykowo
1778 r. - mieszczanie Tczewa skarżą się na Bystrama, właściciela Czyżykowa, przez którego działalność miasto omijają flisacy i osoby podróżujące Wisłą. Produkował on we wsi piwo i wódkę, którą następnie sprzedawał w trzech wiejskich karczmach oraz sezonowych budach stawianych nad brzegiem rzeki.
1813 - utworzenie chroniącego przyczółek mostowy Szańca Czyżykowskiego - najrozleglejszego z umocnień wzniesionych w Tczewie z rozkazu cesarza Napoleona
1908 - przyłączenie Czyżykowa do Tczewa
1941-1944 - budowa domów przy obecnej Nowowiejskiej i Starowiejskiej przeznaczonych dla Niemców
6 IX 1960 - oddanie do użytku Szkoły Podstawowej im. 700-lecia m. Tczew
1965 - uruchomienie komunikacji autobusowej łączącej osiedle z obecnym placem Hallera i dworcem PKP. Autobusy kursowały trasą obecna ul. Nowowiejska - Czyżykowska - Starowiejska
druga połowa lat 60-tych - rozpoczęcie budowy spółdzielczych budynków mieszkalnych na osiedlu Czyżykowo. Powstało łącznie 27 budynków.
1976 - Budowa pętli autobusowej
"To co daje nam szczęście, nie jest fikcją"
Pozdrawiam
Awatar użytkownika

LukaszB
Burmistrz
Burmistrz
Reakcje:
Posty: 7995
Rejestracja: 21 sty 2011, o 17:54
Lokalizacja: Tczew
Podziękował;: 683 razy
Otrzymał podziękowań: 562 razy
Płeć:
Kontakt:

Re: Czyżykowo

#44

Post autor: LukaszB »

1328 - wzmianka o krzyżackim dworze tczewskim znajdującym się na Czyżykowie, prawdopodobnie w okolicach ul. Nadbrzeżnej /BG podaj numery/. W 1333 został zamieniony przez krzyżaków na część Zajączkowa
1451 - nadanie Czyżykowa Fryderykowi von Eppingen wraz z wiślaną wyspą, przez którą przebiegał szlak przeprawy przez Wisłę.
1629 - wzniesienie przez wojska króla Szwecji Gustawa Adolfa fortyfikacji ziemnych otaczających Czyżykowo
1778 r. - mieszczanie Tczewa skarżą się na Bystrama, właściciela Czyżykowa, przez którego działalność miasto omijają flisacy i osoby podróżujące Wisłą. Produkował on we wsi piwo i wódkę, którą następnie sprzedawał w trzech wiejskich karczmach oraz sezonowych budach stawianych nad brzegiem rzeki.
23 lutego 1807 - Bitwa o Tczew między wojskami polsko-francuskimi a Prusakami, do której wstępem były walki o Małe Czyżykowo
1813 - utworzenie chroniącego przyczółek mostowy Szańca Czyżykowskiego - najrozleglejszego z umocnień wzniesionych w Tczewie z rozkazu cesarza Napoleona
1838 - najstarsze wzmianki o czyżykowskiej szkole elementarnej
1906 - w budynku przy ul. Czyzykowskiej 17 powstaje pięcioklasowa publiczna szkoła podstawowa.
1908 - przyłączenie Czyżykowa do Tczewa
1941-1944 - budowa domów przy obecnej Nowowiejskiej i Starowiejskiej przeznaczonych dla Niemców
6 IX 1960 - oddanie do użytku Szkoły Podstawowej im. 700-lecia m. Tczew
1965 - uruchomienie komunikacji autobusowej łączącej osiedle z obecnym placem Hallera i dworcem PKP. Autobusy kursowały trasą obecna ul. Nowowiejska - Czyżykowska - Starowiejska
druga połowa lat 60-tych - rozpoczęcie budowy spółdzielczych budynków mieszkalnych na osiedlu Czyżykowo. Powstało łącznie 27 budynków.
1976 - Budowa pętli autobusowej
"Nasze czyny mogą jednakowoż przetrwać długo, o ile otrzymają potwierdzenie poprzez słowa świadków lub uratują pamięć dzięki spisaniu" Sambor II
Awatar użytkownika

LukaszB
Burmistrz
Burmistrz
Reakcje:
Posty: 7995
Rejestracja: 21 sty 2011, o 17:54
Lokalizacja: Tczew
Podziękował;: 683 razy
Otrzymał podziękowań: 562 razy
Płeć:
Kontakt:

Re: Czyżykowo

#45

Post autor: LukaszB »

Czyżykowo
Istnieje kilka teorii dotyczących powstania i znaczenia nazwy Czyżykowo. W "Nazwach miast Pomorza Gdańskiego" wyjaśnia się jej pochodzenie, jako połączenie polskiego przezwiska Czyżyk z niemieckim słowem dorf oznaczającym wieś. Bliska jest jej teoria wywodząca nazwę bezpośrednio od gatunku ptaka, ponieważ to Czyżyki miały w znacznej liczbie zimować na łąkach w okolicach wsi. Niemiecka nazwa wsi poprzez różne warianty (Zieschendorf 1750 r., Zischkendorff 1753 r., Ziskendorff 1780 r.) ustaliła się ostatecznie w 1803 roku jako Zeisgendorf i jest prawie dosłownym tłumaczeniem nazwy polskiej (Zeisg (Czyżyk) i Dorf (wieś)).
Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z roku 1333. W czasach krzyżackich miał znajdować się w niej dwór (wzmiankowany w 1328 r.), który w 1333 r. został wymieniony przez braci zakonnych na tereny w Zajączkowie. Nie znamy jego lokalizacji, ale pojawiająca się przed wojną nazwa „Zamek nad Wisłą” dotycząca domów przy ul. Ceglarskiej i Nadbrzeżnej mogą być jej daleki echem. Przez kilka wieków wieś składała się z folwarku oraz dwóch osad – znajdującego się bliżej Tczewa Małego Czyżykowa (Czyżykówka) i właściwego Dużego Czyżykowa (Czyżykowa). W 1451 r. wieś zostaje nadana Fryderykowi von Eppingen. Otrzymuje on również wiślaną wyspę, przez którą przebiegał szlak przeprawy przez rzekę, a także prawo połowów ryb.
Bardzo wcześnie, bo około XIV wieku miała na terenie Czyżykowa powstać cegielnia. Ceglarstwo funkcjonowało kilkaset lat w oparciu o bogate zasoby miejscowej gliny. Pamiątką po tych czasach jest nazwa ul. Ceglarskiej oraz ceglany mur i dom ceglarza znajdujące się na końcu dzisiejszej ulicy Nadbrzeżnej. Do okresu wojny funkcjonowała cegielnia parowa (na dzisiejszym terenie osiedlowych sklepów), należąca do ówczesnego właściciela folwarku Preusa.
Czyżykowo, wobec zakazu osiedlania się Żydów w miastach Pomorza, było pierwszym miejscem osadnictwa żydowskiego w pobliżu Tczewa. Wyznawcy judaizmu osiedlili się za zgodą właściciela wsi - biskupa włocławskiego, zbudowali dom modlitwy i niewielki cmentarz na terenie obecnego stadionu przy ul. Bałdowskiej. Po I rozbiorze i ustawach emancypacyjnych Żydzi przenieśli się do miasta.
W czasach pierwszego najazdu Szwedów wieś opuszczają właściciele i zostaje ona przekazana przez Gustwa Adolfa II mieszczanom tczewskim. W 1629 roku na rozkaz króla szwedzkiego wzniesiono wokół Czyżykowa fortyfikacje ziemne. Podczas potopu (1656-1660) musiało ono znacznie ucierpieć, skoro na planie bitwy z 1658 roku jest oznaczone jako zburzona wieś. W 1778 r. mieszczanie Tczewa skarżą się na Bystrama, właściciela Czyżykowa, przez którego działalność miasto omijają flisacy i osoby podróżujące Wisłą. Produkował on we wsi piwo i wódkę, którą następnie sprzedawał w trzech wiejskich karczmach oraz sezonowych budach stawianych nad brzegiem rzeki. W 1803 roku Małe Czyżykowo liczy 12 domów, a Duże Czyżykowo 98 budynków mieszkalnych. Dla porównania w tym samym okresie w Tczewie było 200 domów.
Okres napoleoński przyniósł, podobnie jak dla pobliskiego Tczewa, dalsze zniszczenia we wsi. Podczas bitwy o miasto z 23 lutego 1807 r. spłonęło Małe Czyżykowo. W związku z istnieniem przeprawy wiślanej, w 1813 utworzono chroniący przyczółek mostowy Szaniec Czyżykowski, który był najrozleglejszym z umocnień wzniesionych w Tczewie z rozkazu cesarza Napoleona. W drugiej połowie XIX wieku na terenie przy dzisiejszym boisku szkoły im. Księcia Sambora II swój cmentarz założyli Baptyści. Funkcjonował on prawdopodobnie do końca II wojny światowej.
Wieś posiadała własną szkołę, o której pierwsze wzmianki pochodzą z 1838 r. Był to niewielki budynek, znajdujący się przy dawnym wyrobisku na ul. Czyżykowskiej. W 1906 w budynku przy ul. Czyżykowskiej 17 powstał pięcioklasowa publiczna szkoła podstawowa - obecnie znajduje się w nim Zespół Szkół Kupieckich. Kolejna szkoła została oddana do użytku 6 września 1960 r. jako Szkoła Podstawowa im. 700-lecia Tczewa - obecne Gimnazjum nr 1.
W 1890 r. wieś liczyła 1 350 osób i była jedną z największych w ówczesnym Powiecie Tczewskim. Włączenie Czyżykowa do Tczewa nastąpiło po długich targach z radą wsi w 1908 roku. 29 grudnia 1911 założone zostało w Tczewie Niemieckie Towarzystwo Osadnicze, które 20 lutego 1912 otrzymało pod zabudowę obszar nad Wisłą przy Czyżykowie (rejon ob. ulicy Reja i Ceglarskiej). Podzielono go za pośrednictwem Królewskiej Komisji Kolonizacyjnej w Poznaniu na 16 działek, które zasiedliło odpowiednio: 1 rolnik, 1 stolarz, 3 robotników rolnych i 11 pracowników kolejowych. Teren tej koloni po przyłączeniu Tczewa do Polski przejął Związek Inwalidów Wojennych i przemianował je na Osiedle Inwalidzkie. Przed rokiem 1939 istniały plany budowy kościoła katolickiego na Czyżykowie, u zbiegu ulic Czyżykowskiej i Wiejskiej (ob. Starowiejskiej). Miał on mieć formę bazyliki z kopułą doskonale widoczną z drugiego brzegu Wisły czyli terytorium Wolnego Miasta Gdańska.
Podczas okupacji wybudowano na terenie Czyżykowa kilkanaście charakterystycznych domów przy ul. Nowomiejskiej i Staromiejskiej. Kolejne budynki mieszkalne zaczęły powstawać w latach sześćdziesiątych, były to charakterystyczne punktowce przy ul. Konarskiego i Orzeszkowej. Następnie wybudowano czteropiętrowe bloki na terenie dawnego folwarku (ul. Polna, Orkana) i pomiędzy ulicami Konarskiego i Ceglarską[/b]. Łącznie powstało 27 budynków, które całkowicie odmieniły wygląd dawnej wsi. Na potrzeby mieszkańców bloków wybudowano ciepłownię na węgiel przy ul. Ceglarskiej. W 1965 uruchomiono komunikację autobusową łączącą osiedle z obecnym placem Hallera i dworcem PKP. Autobusy kursowały obecnymi ulicami Nowowiejską, Czyżykowską i wracały przez Starowiejską. Dopiero w 1976 roku powstała funkcjonująca do dnia dzisiejszego pętla autobusową.
"Nasze czyny mogą jednakowoż przetrwać długo, o ile otrzymają potwierdzenie poprzez słowa świadków lub uratują pamięć dzięki spisaniu" Sambor II
Awatar użytkownika

Cez
Budnik
Budnik
Reakcje:
Posty: 490
Rejestracja: 8 sie 2012, o 21:11
Lokalizacja: Tczew Suchostrzygi
Podziękował;: 23 razy
Otrzymał podziękowań: 95 razy
Kontakt:

Re: Czyżykowo

#46

Post autor: Cez »

LukaszB pisze: Przez kilka wieków wieś składała się z folwarku oraz dwóch osad – znajdującego się bliżej Tczewa Małego Czyżykowa (Czyżykówka) i właściwego Dużego Czyżykowa (Czyżykowa).
Czy ktos potrafiłby na wspolczesnej mapie Tczewa zaznaczyc te trzy osady? Folwark oraz Małe i Duże Czyżykowo?
Awatar użytkownika

LukaszB
Burmistrz
Burmistrz
Reakcje:
Posty: 7995
Rejestracja: 21 sty 2011, o 17:54
Lokalizacja: Tczew
Podziękował;: 683 razy
Otrzymał podziękowań: 562 razy
Płeć:
Kontakt:

Re: Czyżykowo

#47

Post autor: LukaszB »

Cez pisze:
LukaszB pisze: Przez kilka wieków wieś składała się z folwarku oraz dwóch osad – znajdującego się bliżej Tczewa Małego Czyżykowa (Czyżykówka) i właściwego Dużego Czyżykowa (Czyżykowa).
Czy ktos potrafiłby na wspolczesnej mapie Tczewa zaznaczyc te trzy osady? Folwark oraz Małe i Duże Czyżykowo?
Jo, ale jak znajdę chwilkę - folwark to teren dzisiejszej Polnej i Orkana. Na miejscu dworu znajduje się przedszkole, a z zabudowań folwarcznych pozostały 3 budynki przy ul. Polnej
Małe Czyżykowo to fragment przy skrzyżowaniu ul. Nad Wisła, Chopina i Kołłątaja. Z czasów funkcjonowania wsi pozostał relikt - drewniany dom o numerze1.
Duże Czyżykowo to pas pomiędzy Ceglarską, a obniżeniem przy Henia Dąbrowskiego.
PS. Wrzucajcie poprawki i informacje których brakuje w tekście !!
"Nasze czyny mogą jednakowoż przetrwać długo, o ile otrzymają potwierdzenie poprzez słowa świadków lub uratują pamięć dzięki spisaniu" Sambor II
Awatar użytkownika

Cez
Budnik
Budnik
Reakcje:
Posty: 490
Rejestracja: 8 sie 2012, o 21:11
Lokalizacja: Tczew Suchostrzygi
Podziękował;: 23 razy
Otrzymał podziękowań: 95 razy
Kontakt:

Re: Czyżykowo

#48

Post autor: Cez »

LukaszB pisze: Jo, ale jak znajdę chwilkę - folwark to teren dzisiejszej Polnej i Orkana. Na miejscu dworu znajduje się przedszkole, a z zabudowań folwarcznych pozostały 3 budynki przy ul. Polnej
Małe Czyżykowo to fragment przy skrzyżowaniu ul. Nad Wisła, Chopina i Kołłątaja. Z czasów funkcjonowania wsi pozostał relikt - drewniany dom o numerze1.
Duże Czyżykowo to pas pomiędzy Ceglarską, a obniżeniem przy Henia Dąbrowskiego.
PS. Wrzucajcie poprawki i informacje których brakuje w tekście !!
Teskt jest fajny :) Jesli mialbym cos zasugerowac, to wlasnie wyjasnienie w nawiasach gdzie znajdował sie folwark oraz Małe i Duże Czyżykowo.

Nie wiem czy dobrze zrozumiałem - prócz tych trzech osad istniał też zespół dworski między Ceglarska i Nadbrzeżna? I to była część tzw Dużego Czyżykowa, dlatego nie zaliczasz tego jako czwarty rejon? Czyli wychodziloby na to, ze na Czyzykowie były aż dwa zespoly dworskie? Ten za Ceglarska, z ktorego do dzis została chyba tylko chlewnia oraz dworek przy folwarku, ktory stał tam gdzie przedszkole?

P.S. Aha, i przydałoby sie zdanie albo dwa o jakichs nowszych dziejach, o czyms co wydarzylo sie w ostatnim czasie, by nie konczyc historii Czyżykowa w PRLu. Moze cos o tym, że nieckę uprzątnięto, odbywały sie tam jakies imprezy, w tym wesołe miasteczka? Albo o tym, ze nadbrzeze wislane na wysokosci Czyżykowa az do bulwaru zostalo wyremontowane i jest ładny szkla spacerowy. Tylko kiedy to było?
Awatar użytkownika

LukaszB
Burmistrz
Burmistrz
Reakcje:
Posty: 7995
Rejestracja: 21 sty 2011, o 17:54
Lokalizacja: Tczew
Podziękował;: 683 razy
Otrzymał podziękowań: 562 razy
Płeć:
Kontakt:

Re: Czyżykowo

#49

Post autor: LukaszB »

Dzięki arkuszom geodezyjnym z lat 1961 - 62 możemy zobaczyć zarys majątku Czyżykowskiego warz z dworkiem.
dworek 62.jpg
dworek 62.jpg (73 KiB) Przejrzano 2791 razy
dworek 62.jpg
dworek 62.jpg (73 KiB) Przejrzano 2791 razy
dworek 61.jpg
dworek 61.jpg (124.71 KiB) Przejrzano 2791 razy
dworek 61.jpg
dworek 61.jpg (124.71 KiB) Przejrzano 2791 razy
Oraz w czasach śweitności z 1881 r.
Załączniki
dwor 1881.jpg
dwor 1881.jpg (192.67 KiB) Przejrzano 2790 razy
dwor 1881.jpg
dwor 1881.jpg (192.67 KiB) Przejrzano 2790 razy
"Nasze czyny mogą jednakowoż przetrwać długo, o ile otrzymają potwierdzenie poprzez słowa świadków lub uratują pamięć dzięki spisaniu" Sambor II
Awatar użytkownika

Cez
Budnik
Budnik
Reakcje:
Posty: 490
Rejestracja: 8 sie 2012, o 21:11
Lokalizacja: Tczew Suchostrzygi
Podziękował;: 23 razy
Otrzymał podziękowań: 95 razy
Kontakt:

Re: Czyżykowo

#50

Post autor: Cez »

Obrazek

Myslicie, ze to foto "przed" jest wykonane dokladnie w tym samym miejscu co "po"? Jesli tak, to wychodziłoby na to, ze teren na lewo od tej pani to dawny folwark hmm... Skoro to zdjecia z miejskiej wystawy na Bulwarze, to moze warto kogos w UM podpytac czy osoba, od ktorej maja te fotki, nie ma wiecej takich ujec, pamietajacych czasy tego folwarku?

I nie wiem czy ja dobrze rozumiem te zabudowania Czyżykowa z okresu przed wojna - istniały tam dwie cegielnie - jedna w miejscu dawnego spichlerza, a druga mniej wiecej w okolicy Gim1? I obie cegielnie były elementem folwarku, przy ktorych tez były dworki, tak? Ten zespól dworkowy na Ceglarskiej był pewnie starszy niz ten koło Gim1?
ODPOWIEDZ