Stare nazwy ulic

Regulamin forum
1. Treści i załączniki umieszczane w postach mogą być użyte w działalności Dawnego Tczewa przy zachowaniu dbałości o dane wrażliwe.
Awatar użytkownika

Jadzia
Moderator
Moderator
Pisarz Miejski
Pisarz Miejski
Reakcje:
Posty: 4184
Rejestracja: 30 sty 2011, o 20:23
Podziękował;: 300 razy
Otrzymał podziękowań: 290 razy
Płeć:
Kontakt:

Re: Stare nazwy ulic

#31

Post autor: Jadzia »

Korzystając z książki "Tczew w czasie i przestrzeni" R. Landowskiego oraz „Historia Tczewa” W. Długokęckiego, dorzucam "trochę" informacji o dawnych tczewskich ulicach. Z góry przepraszam, jeśli coś tu się powtarza z poprzednich postów. Jednak zauważam pewne rozbieżności między tym co w książkach, a tym co pisali forumowicze. Dodam dla LukaszB coś o zapomnianych (nieistniejących) ulicach.
Jedną z pierwszych nazw ulic była Okrężna zwana Okólną. Biegła dookoła miasta wzdłuż wewnętrznej linii murów. Nie miła początku ani końca.
Okrężna.jpg
Okrężna.jpg (92.06 KiB) Przejrzano 1907 razy
Okrężna.jpg
Okrężna.jpg (92.06 KiB) Przejrzano 1907 razy
Ulica ta zniknęła (przed 1862 r.) wraz z rozbiórką części murów obronnych i pojawieniem się poprzecznych ulic, np. Rybackiej, Wodnej, Podmurnej.
Fragment dzisiejszej ulicy Podmurnej (Grosse Mauer Strasse) nazywał się kiedyś Wysoki Podmur (do 1920 r.)
P1070831.JPG
P1070831.JPG (165.33 KiB) Przejrzano 1907 razy
P1070831.JPG
P1070831.JPG (165.33 KiB) Przejrzano 1907 razy
W XIX w. rynek nie stanowił samodzielnej jednostki numerycznej. Dzisiejsza ul. Krótka i część ulicy Podgórnej (do skrzyżowania z Chopina) nazywała się Berlińską. Przedłużeniem ulicy Berlińskiej była i jest nadal ulica Podgórna (Oberstrasse). Ulica Długa (Lange Strasse), to dzisiejsza Mickiewicza oraz odcinek Okrzei (do skrzyżowana z Chopina). Przy czym Długa za czasów Zakonu nazywała się ul. Panów (Herren Strasse). Odcinek między dawną Malborską (dziś Chopina) a Zamkową, był ulicą Forstera.
Odcinek 1-go Maja w obrębie murów nazywał się ul. Księżą (Pfaffengasse), poza murami Młyńską (Muhlengasse). W końcu XIX w. odcinek dzisiejszej ulicy Wyszyńskiego (od Rynku do fary), to ul. Gdańska. Dalej biegła ulica Dworcowa.
Nazewnictwo przełom XIXiXX w..jpg
Nazewnictwo przełom XIXiXX w..jpg (102.88 KiB) Przejrzano 1907 razy
Nazewnictwo przełom XIXiXX w..jpg
Nazewnictwo przełom XIXiXX w..jpg (102.88 KiB) Przejrzano 1907 razy
Ulica Chopina pojawia się po 1945 r. Poprzednio była to Malborska, w latach międzywojennych zwana Królewiecką. Pod koniec zaboru Królewiecka była fragmentem obecnej Czyżykowskiej, czyli przedłużeniem Malborskiej. Odcinek bliższy Czyżykowu nazywał się ulicą Wiejską. Stąd nazwa Nowowiejskiej, wytyczonej później w sąsiedztwie Wiejskiej.
Czyżykowska.jpg
Czyżykowska.jpg (56.84 KiB) Przejrzano 1907 razy
Czyżykowska.jpg
Czyżykowska.jpg (56.84 KiB) Przejrzano 1907 razy
Szosa Gdańska: obecna Obrońców Westerplatte, dalej przez tory (nie było jeszcze wiaduktów) i obecna ul. Gdańska. Później ten długi trakt podzielono i odcinek od miasta do torów otrzymał nazwę ulicy Fryderyka.
Dzisiejsza ul. Lecha wzięła początek z odcinka prostopadle wytyczonego od obecnej ul. Westerplatte. Odcinek ten kończył się na kolejowej skarpie i tworzył wówczas ślepą ulicę zwaną Szańcową (od zniwelowanego w tym miejscu szańca obronnego). W ten sam sposób wytyczono dzisiejszą ul. Strzelecką, która w latach 80-tych XIX w. nazywano Szkolną (wychodziła w kierunku szkoły). Po wydłużeniu obecnej ulicy Lecha, jej nowy fragment (wychodzący na skraj placu Piłsudskiego) otrzymał nazwę Moltkego (pruski feldmarszałek). W tym samym czasie powstała ul. Kopernika, która po połączeniu ze Szkolną otrzymała nazwę Okrężnej.
Lecha.jpg
Lecha.jpg (66.61 KiB) Przejrzano 1907 razy
Lecha.jpg
Lecha.jpg (66.61 KiB) Przejrzano 1907 razy
Ulica Warsztatowa znajdowała się na dawnych obrzeżach Tczewa. Nazwę swą zawdzięcza temu, że prowadziła do kolejowych warsztatów. Mówi się o niej „Kanonka”.
Ulica Nad Wisłą niegdyś nazywała się Holowniczą, na pamiątkę po porcie wiślanym, przy którym stały statki na holu.
Ulica Skromna dawno temu była ul. Różaną (Rosen Strasse)-nie wiadomo dlaczego, a ul. Stara (Speicher Strasse) byłą Spichrzową (w tej części miasta stały spichlerze).
Dominikańska za czasów PRL była ul. Kasprzaka (pamiętam!). Kościelna była Klasztorną. Obecny plac Św. Grzegorza przed zabudową nie posiadał nazwy. W czasach pruskich był placem Św. Jerzego, a w PRL-u placem Komuny Paryskiej.
Ulica Zamkowa wzięła swoją nazwę od zamku, Lipowa od rosnących dawniej na niej lip, a Podmurna od biegnącego przez nią muru. Ogrodowa od istniejących tam niegdyś ogrodów (zdjęcie poniżej).
Ogrodowa1.jpg
Ogrodowa1.jpg (253.2 KiB) Przejrzano 1907 razy
Ogrodowa1.jpg
Ogrodowa1.jpg (253.2 KiB) Przejrzano 1907 razy
Awatar użytkownika

Jadzia
Moderator
Moderator
Pisarz Miejski
Pisarz Miejski
Reakcje:
Posty: 4184
Rejestracja: 30 sty 2011, o 20:23
Podziękował;: 300 razy
Otrzymał podziękowań: 290 razy
Płeć:
Kontakt:

Re: Stare nazwy ulic

#32

Post autor: Jadzia »

Rozwidlenie ulic Krótkiej i Mickiewicza nazywało się placem kamlarskim. Dzisiejsza Jarosława Dąbrowskiego-Pocztowa, Sambora-Książęca i Podlicka, 30-go Stycznia-Szosa Starogardzka, Wąska-Ulryka.
W kwestii nieistniejących już uliczek. Na Starówce, kwatery przyrynkowe miały o jedną ulicę więcej. Biegły one równolegle do pierzei rynkowych. Jedna z nich łączyła ul. Mickiewicza z Krótką, a druga Garncarską (Topfer Strasse) z Lipową. Podobno obie były jeszcze czynne u schyłku XIX w. Od Podgórnej równolegle do Chopina biegł ślepy zaułek. Była też uliczka, która stanowiła przedłużenie Skromnej, prowadząca dalej wzdłuż murów kościoła klasztornego ku zejściu na ulicę Mestwina (niegdyś zwana ul. Przewozową-Fahrgasse).
Załączniki
Nieistniejące ulice średniowiecze.jpg
Nieistniejące ulice średniowiecze.jpg (123.73 KiB) Przejrzano 1907 razy
Nieistniejące ulice średniowiecze.jpg
Nieistniejące ulice średniowiecze.jpg (123.73 KiB) Przejrzano 1907 razy
Awatar użytkownika

be-good
Koordynator
Koordynator
Pisarz Miejski
Pisarz Miejski
Reakcje:
Posty: 4761
Rejestracja: 2 lut 2011, o 20:15
Znajomość języków obcych: English, Deutsch, Pусский
Lokalizacja: Najpierw Czyżykowo, potem Bajkowe, obecnie Górki, za jakiś czas - Rokitki :( ...
Podziękował;: 191 razy
Otrzymał podziękowań: 145 razy
Płeć:
Kontakt:

Re: Stare nazwy ulic

#33

Post autor: be-good »

Nie pozwoliłbym sobie na ten post, gdybym sam wcześniej nie dochodził do tej nazwy - Ta Okrężna to w oryginale ..... ?
Bo Roonstrasse to chyba jednak po Albrechcie von Roon:
http://pl.wikipedia.org/wiki/Albrecht_von_Roon" onclick="window.open(this.href);return false;.
Ta nazwa widnieje na pocztówkach i planie miasta:
plan_1904.jpg
plan_1904.jpg (144.41 KiB) Przejrzano 1973 razy
plan_1904.jpg
plan_1904.jpg (144.41 KiB) Przejrzano 1973 razy
W Aktach Nadzoru Budowlanego Podgórna widnieje jako Bergstrasse, może podana przez Ciebie nazwa była w użyciu przed połową XIX wieku(?).
Awatar użytkownika

mirza3
Budnik
Budnik
Reakcje:
Posty: 499
Rejestracja: 6 lut 2011, o 20:29
Lokalizacja: Gdańsk
Podziękował;: 382 razy
Otrzymał podziękowań: 82 razy
Płeć:
Kontakt:

Re: Stare nazwy ulic

#34

Post autor: mirza3 »

Wyrazy uznania dla Jadzi za bogaty post traktujący o historii tczewskich ulic, wzbudzający choćby z racji swojej obszerności naturalna chęć dalszych dociekań i uzupełnień.

Nie istniejące uliczki w kwaterach przyrynkowych stanowią swiadectwo praktycznego rozsądku sredniowiecznych "urbanistów" wytyczających miejskie parcele.
uliczki.JPG
uliczki.JPG (128.47 KiB) Przejrzano 1980 razy
uliczki.JPG
uliczki.JPG (128.47 KiB) Przejrzano 1980 razy
Zespoły działek po wschodniej i zachodniej stronie Rynku zostały świadomie przedzielone uliczkami gospodarczymi, umożliwiającymi dojazd do zaplecza parceli połozonych przy Rynku.

Jedna tylko uwaga, czy też pytanie do postu: czy fotografia z podpisem Ogrodowa na pewno przedstawia ulicę Ogrodową?
A uwagi choćby na szerokość bardziej przypomina ówczesną Pocztową (J. Dąbrowskiego).
"To co daje nam szczęście, nie jest fikcją"
Pozdrawiam
Awatar użytkownika

zunia
Obywatel
Obywatel
Reakcje:
Posty: 625
Rejestracja: 16 mar 2011, o 20:55
Lokalizacja: Tczew:Bajkowe
Podziękował;: 63 razy
Otrzymał podziękowań: 163 razy
Kontakt:

Re: Stare nazwy ulic

#35

Post autor: zunia »

Masz racje, to dawna Pocztowa. Jadzia tylko wskazała na zdjęciu ogrody sięgające do ulicy Pocztowej
Awatar użytkownika

Jadzia
Moderator
Moderator
Pisarz Miejski
Pisarz Miejski
Reakcje:
Posty: 4184
Rejestracja: 30 sty 2011, o 20:23
Podziękował;: 300 razy
Otrzymał podziękowań: 290 razy
Płeć:
Kontakt:

Re: Stare nazwy ulic

#36

Post autor: Jadzia »

Co do ul. Okrężnej z okolic dzisiejszej Kopernika: nie wiem jaka jest jej nazwa w oryginale. Nazwa ul. Podgórnej (Oberstrasse), wg. W. Długokęckiego pochodzi z księgi gruntowej.
zunia pisze:Masz racje, to dawna Pocztowa. Jadzia tylko wskazała na zdjęciu ogrody sięgające do ulicy Pocztowej
Dokładnie, tak jak piszesz :ok
Awatar użytkownika

zunia
Obywatel
Obywatel
Reakcje:
Posty: 625
Rejestracja: 16 mar 2011, o 20:55
Lokalizacja: Tczew:Bajkowe
Podziękował;: 63 razy
Otrzymał podziękowań: 163 razy
Kontakt:

Re: Stare nazwy ulic

#37

Post autor: zunia »

Przeczytałam cały wątek, ale nie znalazłam odpowiedzi. Wyjaśnijcie mi, proszę, różnicę między ulicą Rynek a Stary Rynek. Wg planu z 1931 (jak wspomniał mirza 3) Stary Rynek to obecny Plac Hallera. Nie doszukałam się na planie ulicy Rynek. Czy dobrze myślę, że wewnętrzna część placu to Stary Rynek a zewnętrzna to Rynek ?
A może jakaś mapka znalazłaby się w Waszych zbiorach, na której są te dwie ulice?

Zapis pochodzi z Księgi adresowej przemysłu, handlu i rzemiosła zachodniej Polski (Wielkopolski, Pomorza, Śląska i w. m. Gdańska)z 1925 roku.
Załączniki
Stary Rynek.jpg
Stary Rynek.jpg (181.66 KiB) Przejrzano 1964 razy
Stary Rynek.jpg
Stary Rynek.jpg (181.66 KiB) Przejrzano 1964 razy
Awatar użytkownika

zet48
Pisarz Miejski
Pisarz Miejski
Reakcje:
Posty: 4415
Rejestracja: 30 sty 2011, o 19:05
Lokalizacja: Tczew / Gdańsk
Podziękował;: 0
Otrzymał podziękowań: 22 razy
Kontakt:

Re: Stare nazwy ulic

#38

Post autor: zet48 »

W 1925 roku Ratusz i dobudowane do niego domy już nie istniały więc niemożliwe jest aby we wnętrzu pl. Hallera ktoś miał sklep.
Wydaje mi się że plac podzielony był na części ...i tak (może) domy na jednej pierzei mieściły się na Starym Rynku (bliskie okolice Ratusza) a na drugiej był Rynek.
"Od dziś dzień , do końca świata w ludzkiej będziem pamięci, My wybrani - Kompania Braci, Kto dziś wespół ze mną krew przeleje ten mi Bratem"
Awatar użytkownika

be-good
Koordynator
Koordynator
Pisarz Miejski
Pisarz Miejski
Reakcje:
Posty: 4761
Rejestracja: 2 lut 2011, o 20:15
Znajomość języków obcych: English, Deutsch, Pусский
Lokalizacja: Najpierw Czyżykowo, potem Bajkowe, obecnie Górki, za jakiś czas - Rokitki :( ...
Podziękował;: 191 razy
Otrzymał podziękowań: 145 razy
Płeć:
Kontakt:

Re: Stare nazwy ulic

#39

Post autor: be-good »

zunia pisze:Przeczytałam cały wątek, ale nie znalazłam odpowiedzi. Wyjaśnijcie mi, proszę, różnicę między ulicą Rynek a Stary Rynek. Wg planu z 1931 (jak wspomniał mirza 3) Stary Rynek to obecny Plac Hallera. Nie doszukałam się na planie ulicy Rynek. Czy dobrze myślę, że wewnętrzna część placu to Stary Rynek a zewnętrzna to Rynek ?
A może jakaś mapka znalazłaby się w Waszych zbiorach, na której są te dwie ulice?

Zapis pochodzi z Księgi adresowej przemysłu, handlu i rzemiosła zachodniej Polski (Wielkopolski, Pomorza, Śląska i w. m. Gdańska)z 1925 roku.
Pod tym linkiem http://www.mbp.tczew.pl/digitalizacja/k ... y_1932.pdf
mamy Fr. Heuthe pod takim adresem:
Fr. Heuthe. Tczew, Rynek 22. Telefon 231.
Czyli Stary Rynek = Rynek (?).
Może chodzi o kalkę z niemieckiego Altmarkt (też nieczęsto uzywanego w odniesieniu do Rynku Tczewa).
Żeby nie ułatwiać sytuacji: w danym momencie pojęcie Markt widnieje na planie aż w 3 miejscach:
MarktY.JPG
MarktY.JPG (168.33 KiB) Przejrzano 1960 razy
MarktY.JPG
MarktY.JPG (168.33 KiB) Przejrzano 1960 razy

Z kolei w międzywojniu Nowy Rynek to trzeci od lewej Markt na powyższym zestawieniu planów (koło mleczarni; miała ona adres Nowy Rynek 2/3 i 3/4 - patrz powyższy link).
Teza: był Rynek od czasów średniowiecznych, w międzywojniu nazywano go też wymiennie Starym Rynkiem (być może trochę kalkując niemieckie Altmarkt) w kontraście do:
Nowego Rynku (Neustadt Markt do 1920), obszaru na wschodnim końcu Mostowej (na 1939 3 budynki pod tym adresem wg nadzoru budowlanego).
Awatar użytkownika

Niesia
Budnik
Budnik
Reakcje:
Posty: 449
Rejestracja: 15 paź 2011, o 21:23
Podziękował;: 9 razy
Otrzymał podziękowań: 13 razy
Kontakt:

Re: Stare nazwy ulic

#40

Post autor: Niesia »

zielu pisze:W spadku po PRL mieliśmy także przez kilka lat ul. Fornalskiej, ale zapomniałem która to dzisiaj...
Fornalskiej to dzisiaj ul. Kozia
Z tego co pamiętam, to jeszcze dwie ulice na Kozen zmieniły nazwę: ul. Findera na Kruczą, a ul. Nowotki na Elżbiety.
"Na świecie nie ma nic piękniejszego od pobudzania ludzi do śmiechu."

Achard Marcel (1899-1974)
ODPOWIEDZ